විමානය සෑදෙන්නේ පෙරේතයාගේ හැටියට ද ?

හර්ෂ ගුණසේන

පසුගිය වසරේ  පෙබරවාරි මස ශ්‍රී ලංකා පදනම් ආයතනයේ පැවැත්වූ  සතිමත්බව පිලිබඳ ජාත්‍යන්තර සමුළුවේ එක් සාකච්ඡාවක් වූ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනය, පාලනය සහ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකත්වය යන මාතෘකාව යටතේ විද්වත් සාකච්ඡාවට සහභාගී වූ  පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී එම්. ඒ. සුමන්තිරන් පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් පිලිබඳ එක් රහසක් හෙළි කළේය. කලකට ඉහත පාර්ලිමේන්තු සභා ගර්භයේ සජීව විකාශ වලට අවසර නොතිබුණ බවත් ඉන් පසුව  දිනකට පැයක කාලයකට  පමණක් මේ සඳහා අවසර දෙන ලද බවත් ඔහු කීය. මෙම පැයේ කාලය තුළ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් ගේ හැසිරීම මනා තත්ත්වයකට තිබෙන්නට ඇතැයි කථාව අසාගෙන සිටි අය සිතුහ. එනමුත් සුමන්තිරන් කියා  සිටියේ සම්පුර්ණයෙන්ම එහි අනෙක් පැත්ත සිදුවූ බවයි. එනම් එම කාලය තුලදී මන්ත්‍රීවරුන් එකිනෙකාට දෝෂාරෝපණය කරමින් කලහකාරී ලෙස හැසිරුණු බවයි. එයට හේතුව තමන්ගේ ඡන්ද දායකයන්ට තමන් අභීත අයකු ලෙස පෙන්නුම් කිරීමේ අවශ්‍යතාවයයි. එහි තේරුම පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් හැසිරෙන්නේ තමන්ගේ ඡන්දදායකයන්ට අවශ්‍ය පරිදි බවත් ඡන්ද දායකයන් සිය නියෝජිතයාගෙන් බලාපොරොත්තු වන්නේ ව්‍යක්තව කරුණු ඉදිරිපත් කරමින් සාවධානව සවන් දෙමින් කරණ සාකච්ඡාවකට සහභාගී වීම නොව ප්‍රතිවාදීන්ට අපහාස කරමින් කෙරෙන ප්‍රහාරාත්මක සාකච්ඡාවකට සහභාගී වීම බවයි.එමෙන්ම පාර්ලිමේන්තු කමිටු සාකච්ඡා වලදී මන්ත්‍රීවරුන් ඉතා සුහදව අන්‍යෝන්‍ය ගෞරවයෙන් යුතුව සාකච්ඡා කරණ බවත් සුමන්තිරන් කීය. ඔහු හාස්‍යයෙන් යුතුව සඳහන් කළේ කමිටු සාකච්ඡා සජීවී ලෙස විකාශය නොකරනු ඇතැයි ඔහු සිතන බවය.   

මහජනතාව වන අප එක් පසෙකින් පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන්ගෙන් ගෞරවනීය හැසිරීමක් බලාපොරොත්තු වන අතර අනෙක් පසින් ඔවුන් ගෙන් ප්‍රහාරාත්මක හැසිරීමක් බලාපොරොත්තු වමු. පාර්ලිමේන්තුව යනු මහජනතාවගේ ප්‍රතිබිම්බයයි. විමානය සෑදෙන්නේ පෙරේතයාගේ හැටියටය.  

පසුගිය වසරේ ඔක්තෝබර් 26 වන දින සිදුවූ කුමන්ත්‍රණයෙන් පසුව පාර්ලිමේන්තුවේ ඇතිවූ නින්දා  සහගත හැසිරීම පිළිබඳවද සැලකිය යුත්තේ මේ අනුසාරයෙනි.

රටේ ආර්ථිකය තිබෙන්නේ ඉතා බරපතල තත්ත්වයකය. මෙතෙක් පැවති සියළු ආණ්ඩු එයට වගකිව යුතුය. අවුරුදු දෙකක හැර නිදහසින් පසු සෑම අවුරුද්දකම රාජ්‍ය අදායම වියදමට වඩා වැඩි විය. මෙම අමතර වියදම පියවා ගත යුතු වන්නේ දේශීය සහ විදේශීය ණය වලිනි. රාජ්‍ය වියදම වැඩිවීම උද්ධමනයට හේතුවන අතර ආර්ථිකය ක්‍රියාකාරී මට්ටමින් තබාගැනීමට ද එය ඉවහල්වේ. රාජ්‍යයේ දේශීය ණය නිසා දේශීය පොලි අනුපාත ඉහළ යා හැක. උද්ධමනය සහ පොලි අනුපාත ඉහළයාම නිසා විදේශ වෙළෙඳ පොළවල අපගේ අපනයන වල තරඟකාරීත්වය අඩුවී ඒ සඳහා වන ඉල්ලුම අඩුවිය හැක. මෙය රටේ ගිණුම් වල ආනයන සහ අපනයන අතර හිඟයට එනම් ආනයන වලට වඩා අපනයන අඩුවීමට හේතුවේ.

මෙම තත්ත්වය සමනය කර ගැනීමට පසුගිය ආණ්ඩු යම් ක්‍රියාකාරකම් ගෙන ඇති නමුත් ඒවා අසාර්ථක විය. ජේ ආර් ජයවර්ධන 1953 දී මුදල්  ඇමති ලෙස සහල් සලාකය ඇතුළු සහනාධාර කප්පාදු කරමින් රාජ්‍ය වියදම අඩු කිරීමට ගත් තීරණය ලංකා සමසමාජ පක්ෂයේ මූලිකත්වයෙන් ඇතිවූ හර්තාලය නිසා ආපසු හැරවිණ. 1970 දී ඇතිවූ සමගි ආණ්ඩුවේ පටි තදකරගැනීමේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිය අවසාන වූයේ 1977 දී ජේ ආර් ජයවර්ධනට 5/6 ක පාර්ලිමේන්තු බලයක් ලබා දෙමිනි. 2001 දී රනිල් වික්‍රමසිංහ අගමැතිවූ පසුව එවකටද ප්‍රසාරණය වී තිබූ රාජ්‍ය අංශයට කෙරෙන පත්වීම් නවතා දැමීය. එහි අරමුණ වූයේ වැඩි වෙමින් තිබූ රාජ්‍ය වියදම කපා හැරීමයි. චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග විසින් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමෙන් පසු එළඹි මහා මැතිවරණයේ දී ඔහුගේ පරාජයට එම තීරණය මගින් දැඩි බලපෑමක් කරණ ලදී. එබැවින් සිය පැවැත්ම තහවුරු කර ගැනීමේ අරමුණින් ආණ්ඩු විසින් ජනතාවට සහන ලබා දෙනු ලැබේ. පසුගියදා ඇතිවූ කුමන්ත්‍රණ කාරී ආණ්ඩුව විසින් දුන් සහ  ඉදිරි අයවැය මගින් පවතින ආණ්ඩුව විසින් දීමට නියමිත සහන මගින් රටේ ආර්ථික ප්‍රවර්ධනය අඩාල වේ.

මේ සියල්ල සිදුවන්නේ මහජනතාවගේ අවශ්‍යතාවය අනුවයි. විමානය සෑදෙන්නේ පෙරේතයාගේ හැටියටය. 

අපට ඇති අනෙක් ප්‍රධාන ප්‍රශ්ණ වන්නේ පළාත් වලට බලය බෙදීම සහ මධ්‍යයේ බලය ඒකරාශී වීම වැළැක්වීමයි. මහානායක වරුන් ප්‍රධාන සංඝයා සහ ඒ වටා සිටින පිරිස් මෙහි ඇති ප්‍රශ්නයක් නොදකිති. ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයේ මහ ඇමතිවරු පළාත් සභා සඳහා වැඩි බලතල ඉල්ලා සිටියහ. ආණ්ඩු පක්ෂයේද විපක්ෂයේද පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරු එකතුවී නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට නිර්දේශ ඉදිරිපත් කළහ.  ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව සකස් කිරීම සඳහාවූ මෙහෙයුම් කමිටුවේ අනු කමිටු වල සභාපති ධුර දරන ලද්දේ මහින්ද සමරසිංහ. රවුෆ් හකීම්, සාගල රත්නායක, බන්ධුල ගුණවර්ධන, සුසිල් ප්‍රේමජයන්ත, සහ ධර්මලිංගම් සිද්ධාර්තන් යන මන්ත්‍රී වරුය. සුමන්තිරන් සඳහන් කළ පරිදි අනු කමිටු ජනතාවට විවෘත නොවූ නිසා ඔවුන් හොඳින් සාකච්ඡා කර එකඟතාවයකට එන්නට ඇත. විපක්ෂ මන්ත්‍රීවරු පාර්ලිමේන්තුවේදී එකක් කියති. එලියට පැමිණ ජනතාවට තව එකක් කියති. ඔවුහු ජනතාව පසුපස යති. ව්‍යවස්ථාව පිලිබඳ හසරක් නොදන්නා බෙදුම්වාදී භික්ෂුන්ට ව්‍යවස්ථා විශාරදයන් සේ කතාකිරීමට ඉඩ හැර බලා  සිටිති.

මේ සියල්ල සිදුවන්නේ මහජනතාවගේ අවශ්‍යතාවය අනුවයි. විමානය සෑදෙන්නේ පෙරේතයාගේ හැටියටය. 

පෙරේතයාගේ හැටියට නොසෑදෙන විමානද තිබේ. මහත්මා ගාන්ධි සිය අවසාන සත්‍යග්‍රහ උපවාසය කලේ මුස්ලිම් ජනතාවගේ අයිතීන් වෙනුවෙනි. ඔහු ඝාතනය කරන ලද්දේද ඒ නිසාය. නෙල්සන් මැන්ඩෙලා දකුණු අප්‍රිකාවේ ජනාධිපති වූ පසුව සිය රටේ උන්නතිය පිණිස සිය පාක්ෂිකයන්ගේ සහ ජනතාවගේ විරෝධය නොතකා හිටපු වර්ණභේදවාදී පාලකයන් සමඟ සන්ධාන ගත විය.නොයෙකුත් අඩුපාඩුකම් මැද වුවත් එක්සත් ප්‍රබල දකුණු අප්‍රිකාවක් ඇති වූයේ ඒ නිසාය.  ගාන්ධි රටේ දේශපාලන නායකත්වය භාර නොගත් අතර මැන්ඩෙලා ජනාධිපති පදවිය දැරුවේ එක් වතාවක් පමණි. ඉන්පසු ඔහු විශ්‍රාම ගියේය. ඔවුහු පෙරේතයන්ට  වඩා බොහෝ උසස් අන්දමට විමාන නිර්මාණය කළහ.

 ලිච්ඡවීන්ගේ රාජ්‍යකරණය අනුව යමින් රනිල් වික්‍රමසිංහ විසින් යෝජනා කර ක්‍රියාත්මක කරණ ලද සන්ධාන ආණ්ඩුවේ අරමුණ වූයේද නෙල්සන් මැන්ඩෙලා ගේ අරමුණමයි. දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේ බ්‍රිතාන්‍යයේ ද තිබුනේ ප්‍රධාන පක්ෂ දෙක එකතුවූ සන්ධාන ආණ්ඩුවකි. රටක් ප්‍රබල ජාතික ප්‍රශ්නයකට මුහුණ දෙන විට කටයුතු කළ යුත්තේ ඒ ආකාරයටයි..  මෙරට විමානය සෑදී ඇත්තේ පෙරේතයාගේ හැටියට වන නමුත්  ලෝක ඉතිහාසයේ නොයෙකුත් අවස්ථාවල සිදුවූ පරිදි විමානය පෙරේතයා ට වඩා උසස් අන්දමට නිර්මාණය කිරීමට තවමත් අවකාශ තිබේ. 

පුරවැසියන්ට නැති අයිතියක් මාධ්‍යය ට තිබෙනවාද ?

(සමබිම අතිරේකය- අනිද්දා පුවත්පත 20.1.2019)

සිවිල් සමාජ ක්‍රියාකාරිකයන් පිරිසක් පසුගිය 10 වන දින මාධ්‍ය ආයතන කිහිපයක් ඉදිරිපිට “අපගේ සටන ජඩ මාධ්‍ය කරණයට එරෙහිවයි” යන බැනරය යටතේ විරෝධතා ව්‍යාපාර  පවත්වා එම මාධ්‍ය ආයතන වෙතට සිය විරෝධතාවයට හේතුවූ කරුණු ඇතුළත් ලිපියක් භාරදෙන ලදී. මෙම ලිපිය භාර ගැනීමට සිරස, මවුබිම සහ හිරු යන මාධ්‍ය ආයතන ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර දෙරණ, නෙත්, සියත, ලේක්හවුස්, ජාතික රූපවාහිනිය, ගුවන් විදුලි සංස්ථාව, ITN, TNL සහ විජය ප්‍රවෘත්ති පත්‍ර සහ ස්වර්ණවාහිනිය  යන මාධ්‍ය ආයතන එම ලිපිය භාරගන්නා ලදී. දිවයින සහ ලක්බිම යන පුවත්පත් ආයතන වලට යාමට ඔවුන්ට කල් වේලා මඳ වූ බව දැනගන්නට ඇති අතර සියළුම ආයතන වෙතට විරෝධතා ලිපිය තැපැල් කර යැවීමට කටයුතු යොදා ඇති බවද දැනගන්නට ලැබුණි.මේ සිද්ධිය අනුසාරයෙන් මාධ්‍ය නිදහස පිළිබඳව කතිකාවක් ඇතිවී තිබේ. මේ පිළිබඳව එක්සත් ජාතික පක්ෂයට ද චෝදනාවක් එල්ල කෙරුණ අතර එම චෝදනාව එම පක්ෂය විසින් ප්‍රතික්ෂේප කර තිබුණි. මෙම විරෝධතාවය දැක්වූ ආයතන සිය අනන්‍යතාවය ඔවුන්ගේ ලිපියේ පැහැදිලිව දක්වා තිබුණි. කළු පටි වලින් මුඛ ප්‍රදේශය ආවරණය කරගෙන තිබුනේ විරෝධතාවයේ සංකේතයක් වශයෙනි. අනන්‍යතාවය සඟවා ගැනීමට වෙස් මුහුණක් වශයෙන් නොවේ. මෙවැනි මාධ්‍ය කරුවන්ඉදිරියට යාමට වෙස්මුහුණු අවශ්‍ය නැත.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටවල මාධ්‍ය නිදහස බොහෝ සෙයින් අගය කරනු ලැබේ. එමතුද නොව ව්‍යවස්ථාපිත ආයතන වන ව්‍යවස්ථාදායකය, විධායකය සහ අධිකරණය යන ආයතන වලට අමතර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සුරැකීමේ ලා මාධ්‍යයේ කාර්ය භාරය ජනතාව ආරක්ෂා කරණ මුර බල්ලකු ගේ කාර්ය භාරයට සම කර  දක්වා තිබේ. විශේෂයෙන්ම අත්තනෝමතික ආණ්ඩු වලට එරෙහි ජනතා විරෝධය ලොවපුරා මාධ්‍ය සිය භාවිතාව තුලින් කුළු ගන්වා තිබේ.

එසේ නමුත් මාධ්‍ය භාවිතාව පිළිබඳවද විවේචන තිබේ. 1964 දී පුවත්පත් පනත පරාජය වූ අවස්ථාවේදී දවස ආයතනයෙන් එලියට පැමිණි සිරිලාල් කොඩිකාර ධනපති පත්තර කලාව පිලිබඳ ලිපියක් ලියමින් පුවත් මැවීම සහ පුවත් විකෘති කිරීම පිළිබඳව දවස ආයතනයටත් ඩි බී ධනපාලටත් චෝදනා කළේය. එම චෝදනා උදාහරණ සහිතව කරණ ලද චෝදනා විය. මාධ්‍යයක්  කිසියම්ම ආණ්ඩුවක වන්දිභට්ටයකු  වියයුතු නොවේ. එමෙන්ම විපක්ෂයකද වන්දිභට්ටයකු විය යුතු නොවේ. මාධ්‍යයේ වගකීම පවතින ආණ්ඩුවේ අකටයුතු නොපැකිලව හෙළිදරවු කරමින් ඔවුන්  බරපතල ලෙස විවේචනය කිරීමයි. නමුත් එම විවේචනය ස්වාර්ථය පිණිස නොවිය යුතුය. එම විවේචනය අගතිගාමී නොවිය යුතුය. පුවත් විකෘති නොකළ යුතුය. පුවත් නොමැවිය යුතුය.

අපගේ ව්‍යවස්ථාව අනුව මාධ්‍ය වෙතට විශේෂ නිදහසක් ප්‍රදානය කර නොමැත. ඉන්දියානු ව්‍යවස්ථාවේද මේ තත්ත්වය එසේමයි. ව්‍යවස්ථාව සාදන අවස්ථාවේදී මේගැන ප්‍රශ්ණ කළ විට බී ආර් අම්බෙඩ්කාර් මෙසේ පිළිතුරු දී තිබේ. “ පුවත්පතක් යනු පුද්ගලයෙක් හෝ පුරවැසියෙක් හෝ හඳුන්වන තවත් ආකාරයකි. පුරවැසියකුට පුද්ගලිකව පාවිච්චි කළ නොහැකි විශේෂ අයිතිවාසිකමක් පුවත් පතකට දිය නොහැක. පුවත්පතක කර්තෘ හෝ පාලකයා පුරවැසියෝ වෙති. පුවත්පතකට ලියන විට ඔවුන් පාව්ච්චි කරන්නේ පුරවැසියකු සතු භාෂණයේ සහ ප්‍රකාශනයේ නිදහසයි.” අපගේ ව්‍යවස්ථාවේ 14(1) වගන්තිය අනුව සෑම පුරවැසියකුටම භාෂණයේ නිදහසට සහ ප්‍රකාශනය ඇතුළු අදහස් පළ කිරීමේ නිදහසට, සාමකාමීව රැස්වීමේ නිදහසට සහ සමාගමයේ නිදහසට අවකාශ තිබේ. පුවත්පත්ද පුරවැසියන්ද පාවිච්චි කරන්නේ මේ නිදහසයි.

එබැවින් පුරවැසියන් පිරිසක් මාධ්‍ය ආයතන ඉදිරිපිට විරෝධතාවයක් දක්වන විටදී එම පුරවැසියන් පාවිච්චි කරන්නේද තමන් පාවිච්චි කරණ ව්‍යවස්ථාපිත අයිතියම බවත් ඔවුන්ට අපහාස කිරීමට තමන්ට කිසිම ව්‍යවස්ථාපිත හෝ සදාචාරාත්මක අයිතියක් නොමැති බවත් සිරස, මවුබිම සහ හිරු යන මාධ්‍ය ආයතන වටහා ගත යුතුය

විරෝධතාවේ යෙදුන සංවිධාන සිය විරෝධතාවයට මුඛ්‍ය හේතුව සිය ලිපියේ ආරම්භයේ මෙසේ සඳහන් කර ඇත.

“සදාචාරය හා සමාජ වටිනාකම් පිළිබඳව , නැවතත් ඔබට සිහි කැඳවන්නට සිදුව ඇත්තේ ඔබ පසුගිය ඔක්තෝබර් 26 වනදා සිදුවූ ව්‍යවස්ථා විරෝධී හා ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධී කුමන්ත්‍රනයේම කොටස් කරුවෙක් ලෙස, අමු අමුවේම මාධ්‍යකරණයේ අවම සමාජ වටිනාකම් පවා බිඳ දමමින් සාහසික මාධ්‍ය කරණයක යෙදුන නිසාය.මෙම සාහසික මාධ්‍ය කරණය අද ඊයෙක වූවක් නොවේ.”

වෙනත් රටක් මෙවැනි කුමන්ත්‍රණයක් සිදු වූයේ නම් එරට මාධ්‍ය කටයුතු කරනු ඇත්තේ එම ක්‍රියාවලියට සම්පුර්ණයෙන්ම විරුද්ධවය.ජනාධිපතිවරයා දිගින් දිගටම ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය කරද්දී මොවුහු එයට පක්ෂපාත වූහ. මෙය මාධ්‍යයේ ඉතාමත්ම අධම සහ නීච භාවිතාවකී. මෙය ලසන්ත වික්‍රමතුංග වැනි මාධ්‍යවේදීන්ගේ උත්තුංග මාධ්‍ය භාවිතාවේ ප්‍රතිලෝමයයි. මෙය අත්‍යන්තයෙන්ම ජනතා විරෝධී ක්‍රියාවකි. එය ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුවෙන් සනාථ විය.

එම ලිපියේ  මෙසේද සඳහන් වේ.

“මෑතකදී එක්තරා මාධ්‍යයක් මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජනාධිපති විසින් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවීමට ගත පියවර ව්‍යවස්ථා විරෝධී යයි ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින් දුන් නඩු තීන්දුව වාර්තා කොට තිබුනේ ‘ජනපති ප්‍රකාශයට පත් කළ මහා ඡන්දය ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ඇත හිටවයි ‘ යනුවෙනි. මෙය නඩු තීන්දුව වාර්තා කිරීමක් නොව මුළුමනින්ම කරුණු විකෘති කිරීමකි.”

මෙසේ වාර්තා කලේ මවුබිම පුවත් පතයි. සිරිලාල් කොඩිකාර ගේ විවේචනය එල්ල වූයේ මෙවැන්නන් ටය.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු නිරන්තර මැතිවරණ පැවැත්වීම නොවේ. පසුගිය අනිද්දා කලාපයේ තුර්කි-බ්‍රිතාන්‍ය ලේඛිකාවක වන ඉලිෆ් ශෆක් මෙසේ සඳහන් කර තිබුණි. (පරිවර්තනය වින්ධ්‍යා ගම්ලත්) – “නමුත් මේ දේවල් ඇතුලේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය විදහා දැක්වෙන පද්ධතියක් තිබෙනවද? නීතියේ අධිපත්‍යය, බලය බෙදීම, නිදහස් සහ විවිධත්වයෙන් යුත් මාධ්‍ය, ස්වාධින ශාස්ත්‍රාල, කාන්තා අයිතීන්, LGBT ප්‍රජාවේ අයිතීන්, සුළුතර අයිතීන්, මේ කිසිදෙයක් නැතිව රටක් ජනමත විචාරණ පවත්වනවානම් මේ කිසිදෙයක් නැතිව මැතිවරණ ප්‍රතිඵල මත පමණක් රැඳී සිටිනවා නම් එතන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් නැහැ.එතැන තිබෙන්නේ බහුතර කැමැත්තට ඉඩදීමක් පමණයි. ඒ බහුතර කැමැත්ත ඒකාධිපතිවාදය බවට පත්වෙන්න තියෙන්නේ තවත් පියවර කිහිපයක් පමණක් බවත් සිහිපත් කළ යුතුමයි”

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මේ සීමාවන්  මාධ්‍යය ටත් අදාලයි. අපගේ ව්‍යවස්ථාවේ 14(1) වගන්තිය යටතේ ඇති නිදහස ලැබෙන්නේ ව්‍යවස්ථාවේ 14 (2), (3),සහ  (4) යන අනු ව්‍යවස්ථා වල දක්වා ඇති ආකාරයට අනෙක් සිමා කිරීම වලට අමතරව වාර්ගික සහ ආගමික සහයෝගිතාව තහවුරු කිරීමේ සිමාවටද යටත්වය. එනමුත් මාධ්‍ය වෙත භාරදුන් ලිපියේද සඳහන් වන පරිදි වාර්ගික සහ ආගමික සහයෝගීතාවයට විරුද්ධව ජාතිවාදය පෝෂණය කරණ ආකාරයේ වාර්තාවන් ඉතා සුලබ ලෙස මෙම මාධ්‍ය මගින් ප්‍රචාරය කර හරිනු ලැබේ.

එබැවින් මේ සංවාදය අතිශයින්ම යෝග්‍යය. මේ හරහා  රාජ්‍යය මාධ්‍ය නියාමනයකට කෙසේවත් යා යුතු නොවේ. සිරිලාල් කොඩිකාර අදාල අවස්ථාවේදී රාජ්‍ය නියාමනයකට පක්ෂ වූහයි මම සිතමි. අපි  එවැන්නකට සපුරා විරුද්ධ වමු. ප්‍රංශ ජනාධිපති එම්මානුවෙල් මැක්රෝන් කහ කබා විරෝධතාකරුවන් සමඟ දීර්ඝ විවාදයකට සූදානම් වෙයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු එයයි. සිය පෞද්ගලික අභිමතාර්ථ උදෙසා පොදුජන සංඛ්‍යාත පාවිච්චි කරමින් විරුද්ධවාදීන්ට අපහාස කිරීම නොවේ. සංවාදයකට අප සුදානම්ය. මේ අවස්ථාවේදී අප සියල්ලන්ගේම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතීන් පාවිච්චි කරමින් මෙම සංවාදය හෝ විරෝධතාවය හෝ ඉදිරියට ගෙන යාම මගින් පුරවැසියාගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතීන් සුරැකෙනු ඇත.

Critical review of accountancy education in Sri Lanka

Sri Lanka is having three accountancy bodies, The Institute of Chartered Accountants of Sri Lanka (ICASL-www.casrilanka.com) which was founded in 1959 by Act of Parliament, Association of Accounting Technicians of Sri Lanka (AAT-www.aatsl.lk) which was incorporated in 1987 under the Companies Act and Institute of Certified Management Accountants of Sri Lanka (CMA-www.cma-srilanka.org) which was incorporated by Parliament Act in 2009. 

ICASL is the premier national accounting body in Sri Lanka and the authority in Sri Lanka for setting accounting and auditing standards in Sri Lanka. AAT focuses on producing middle level accountants and was incorporated to fill the gap in the market for them. CMA started its operations in 2000 under the name Society of Certified Management Accountants of Sri Lanka and was founded with the assistance of CMA-Canada in 2009 to meet the demand of management accountants created by the expansion of the industry. Considering the length of the operation of these institutes, all three are matured institutes and are member bodies of the International Federation of Accountants. Brief financial position of the three Institutes is given in the Table. In this short essay I would focus on governance and the education structure of these institutions.

Governance

Governing authorities are vested with the respective Councils of the Institutes. In ICASL, there are 16 members of the Council. Eight members are elected by the members of the Institute including the President and the Vice President and eight members are appointed by the Minister including the Auditor General and the immediate past president of the Institute. In CMA there are eight members of the Council. Five members are elected by the members of the Institute and three members are appointed ex-officio nominated by the President ICASL, Governor of the Central Bank and Head of the Department of Accounting at the University of Sri Jayewardenepura. In AAT there are 16 council members. Five members are elected by the members of the Institute, eight members are nominated by ICASL, one member each nominated by the Minister of Education and Minister of Finance. Immediate past President is also appointed to the Council. There are only two female members of these Councils at present and both are from AAT. CMA is having an advisory council as well as patrons. The operation of the Councils of all three institutions are in the same lines introduced by ICASL, which is the oldest among the three. Council is supported by various committees of which some are technical, and some are departmental. Members of the Councils as well as the members of the committees render an honorary service. Each committee is generally but not necessarily headed by a Council member. Committees are comprising of voluntary members of the institutes. The executives of the staff of the institutes of the related field of the committees also participate in these meetings and are acting as the respective secretaries of such committees in general. 

The initial thinking of formation of these committees was to assist the respective Councils but over the time there may be a tendency of micro managing the Institutes by the committees. Moreover, most of the decisions whether those are strategic or operational are taken by the respective Councils since committees of the Councils have no formal authority to take decisions. They can forward their recommendations to the respective Councils. In the run there may be a tendency created that many operational level decisions are also taken by the respective Councils recommended by the respective committees. This eventually would take the times off form the respective Councils which are to be allocated for defining broad strategies of those Institutes.

These Institutes over a period evolved as educational institutions and surpassed their original mandates. Therefore, it may be necessary to have persons of different disciplines at very high levels to guide these institutes. If the Board of any listed company is comprising solely of accountants, for sure that company would end up in a disaster. CMA and AAT paved the way to appoint non-members to their Councils.

Over the time governing structures of other accounting bodies in many parts of the world were developed. Some of them have Boards of Directors operating under their Councils. The responsibilities of the respective Councils are mainly focused on formulating broad policy decisions and the respective Boards will have to implement those policies. For instance, The Institute of Chartered Accountants of England and Wales (ICAEW) defined the role of its Council as follows in three points. (www.icaew.com)

1.The Representative role – Ensuring the views across our profession are heard in helping to set the strategy;

2.The Holding to Account role – Upholding the public interest and holding the Board to account for the delivery of our strategic priorities;

3.The Approvals role – Approving annually the Operational Plan and Budget and satisfying itself that our Principal Risks are being addressed by the Board.

The council consists of up to 125 members that reflect the depth and breadth of the membership. The Board of ICAEW is responsible to council for planning and managing the affairs and business of the Institute. It does this in accordance with objectives, polices and budgets approved by the council. It is also responsible for resource management and coordinates the work of departments and committees. The Board of ICAEW is comprising of the president, the deputy president, the vice president, three chairmen of the technical boards appointed by the Council, three members who are elected from and by the Council, two independent non-executives and six members representing the management of the Institute including CEO and COO. 


Therefore, the Board is represented by the Council, management and more importantly the two outsiders who can bring a wealth of experience in different disciplines. 

American Institute of Certified Public Accountants (AICPA) and Institute of Chartered Accountants of Australia and New Zealand (CA-ANZ) are also having similar governance structures. CA-ANZ is in the process of redefining its governance structure. 

In conclusion, local Institutes should focus on allocating more time of the respective Councils for defining broad policies, deviating from micro management and bringing in expertise in different disciplines. CMA and AAT have brought in the different disciplines, but it can be extended to various other important fields such as marketing. It is also important to focus on the independence criteria of the Council members where the Council should take decisions related to practical training of the students and provision of educational support to the students. Introduction of new governance structure altogether may be useful.

Education structure

The President of ICASL stated as follows in the Annual Report 2017 of the Institute: “Chartered accountants are considered leaders in the accountancy profession in Sri Lanka and also they are entrusted with the power to audit. In order to strengthen the profession we must bring management accountants of CMA and the accounting technicians of AAT into one fold. With this intention CA Sri Lanka will introduce the One Voice, One Profession initiative. Accordingly we plan to develop joint conferences, seminars and programmes in relation to professional development in the near future.” 

The President of CMA stated as follows in the Annual Report 2017 of the Institute: “The diversification of the qualification to include the hospitality sector has added another dimension at the entry level and is anticipated to address the need of the hour for talent in the sector.”

There is a trend worldwide to have more affiliations among the professional accounting bodies. In most of the countries professional accountants will have to follow a general degree and then select to follow a professional accounting program. In Sri Lanka students can get enrolled in any accounting program conducted by any one of the Institutes without having a degree. The reason for this may have been the limited availability of university placements in Sri Lanka. As a result, there are several students who are unable to get enrolled at a university follow courses of either ICASL or CMA. 

Some of them follow AAT course after their GCE ordinary level examinations. ICASL is presently conduct a degree programme of Applied Accounting approved by the University Grants Commission (UGC). It may be appropriate if all three Institutes get together and conduct a general degree program approved by UGC and it can be the entry qualification to ICASL and CMA. AAT course can be continued since the entry qualification is GCE O/L. At present there is a gap of the private sector requirements and the levels of the graduates produced by the universities. 

This gap was wider sometime back and seems to be reduced based on various initiations taken by the universities. This suggested university degree program should be designed to cover not only accounting but also all the aspects required by the private sector organisations. Eventually this program can be the basic qualification to enter into various other disciplines such as marketing, human resource management and logistics. AAT can be given more responsibilities of this program and if necessary, the profits can be shared with other two institutions. The program should be affordable to average population.

One of the main problems of the education system of Sri Lanka is that the students are prepared mainly by the tuition masters for the exams and only for the exams. This approach prevents the students to be broad minded and have a broad knowledge base. In the private tuition classes approved by those three Institutes responsible for accounting education in the country, the same system of the schools is extended to a great extent. That is the demand from the students. Therefore, it will be an enormous task to break this pattern. Logistics would also be a great challenge. Campuses will have to be established in main cities. For this purpose, available infrastructure of technical colleges, government units such as vocational training centres can be used. 

In conclusion by introducing a general management degree at an affordable rate the Institutes can secure the future of the students with an achievable final goal for all; direct the persons who need specialised knowledge to appropriate stream; secure a degree for all the future accountants; facilitate the requirements of the industry; and ease the burden of the Government in providing university education.

(The writer is a chartered accountant and holds an MBA from PIM of University of Sri Jayewardenepura. He was the director education, examinations and training at ICASL. He can be reached at harsha.gunasena@gmail.com.)

published in DailyFT on 16/1/2019

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ගැලවුම්කරුවන්ගෙන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය බේරා ගැනීම

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ගැලවුම්කරුවන්ගෙන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය බේරා ගැනීම

ජනාධිපති

ජනාධිපති සිරිසේන ව්‍යවස්ථාව තව දුරටත් උල්ලංඝනය කිරීමට කටයුතු කරනු පෙනේ. 19 වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයට පෙර 44(2) ව්‍යවස්ථාව යටතේ තමාට කැමති අමාත්‍ය ධුරයක් තබා ගැනීමට ජනාධිපතිවරයාට අවකාශ තිබුනත් 19 වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයෙන් එම වගන්තිය ඉවත් කිරීම නිසා ඔහුට කිසිම අමාත්‍ය ධුරයක් දැරීමට අවකාශ නොලැබේ. එසේ නමුත් 19 වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයේ අනුෂාංගික සංශෝධන යටතේ ධුරයේ සිටින ජනාධිපතිවරයාට ඔහු ධුරය දරන තාක් කල් රාජ්‍ය ආරක්ෂාව, මහවැලි සංවර්ධනය, සහ පරිසරය යන විෂය සහ ඒවායේ කර්තව්‍යය තමන්ගේ භාරය වෙත පවරා ගැනීමද එකී කාර්යය සඳහා ඔහු වෙත පවරා  ගත යුතු අමාත්‍යංශ තීරණය කිරීමද  කළ හැකිය. එබැවින් පොලිස් දෙපාර්තමේන්තුව සහ රජයේ මුද්‍රණ දෙපාර්තමේන්තුව ඔහු වෙත තබා ගැනීමට උත්සාහ කිරීම  19 වන ව්‍යවස්ථාවේ ප්‍රතිපාදන වලට පටහැනි බව පෙනේ. එමෙන්ම ඔහු පුද්ගලික සංචාරයක් සඳහා තායිලන්තයට පිටත්ව ගියේ අමාත්‍යවරුන්ට අයත් විෂය පථයන් ගැසට් කිරීමෙන්  තොරවය. මේ අනුව ජනාධිපතිවරයා එම ධුරය දැරීමට තමන් නුසුදුසු බව නැවත නැවතත් පෙන්නුම් කරමින් සිටි.

ජනාධිපතිවරයා ආණ්ඩුවේ සිටින අතර මහින්ද රාජපක්ෂ විපක්ෂ නායක ධුරය දැරීම පිළිබඳව සදාචාරාත්මක ප්‍රශ්නයක් මතුව තිබේ. අපේ ව්‍යවස්ථාව සකස් වී තිබෙන්නේ ඒ ආකාරයටය. එයට පුර්වාදර්ශ ද තිබේ. නීතියට පරිබාහිරව දේශපාලන සදාචාරය ගතහොත් 19 වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයෙන් ජනාධිපතිවරයාට ඉහත සඳහන් කළ අමාත්‍යංශ තුන ලැබෙන්නේ ඔහු ජාතික ආණ්ඩුවක සිටිනු ඇත යන විශ්වාසය මතය. එබැවින් අමතර ඇමතිධුර පසෙක තිබියේවා, ජාතික ආණ්ඩුවෙන් ඔහු සහ ඔහුගේ පක්ෂය ඉවත්වීම මත ඔහුට ව්‍යවස්ථාවෙන් අනුමත කළ ඇමති ධුර වත් දැරීමේ සදාචාරාත්මක අයිතියක් නැත. නිතිය වත් නොතේරෙන මොහුට සදාචාරය කෙසේ නම් තේරුම් කරමුද? ව්‍යවස්ථාවේ ප්‍රතිපාදන අනුව සඳහන් වන්නේ ජනාධිපතිවරයාට අදාල අමාත්‍යංශ තුන තමන්ට පවරා  ගැනීම “කළ හැකි” බවය. ( ඉංග්‍රීසි පිටපත අනුව -may assign to himself) එබැවින් එම ඇමතිධුර අතහැරීමේ නීතිමය බාධාවක් ඔහුට නැත. මොහු එම ඇමතිධුර අත හරින්නේ නම් පොහොට්ටුවේ සාමාජිකත්වය ගැනීමේ ප්‍රශ්නයට යටත්ව විපක්ෂ නායක ධුරයට මහින්ද රාජපක්ෂ පත්වීමේ සදාචාරාත්මක ප්‍රශ්නයක් නැත.

එක්සත් ජාතික පෙරමුණ

එමෙන්ම එක්සත් ජාතික පෙරමුණ ජනාධිපතිවරයාට අගමැතිවරයාද ඇතුළු අමාත්‍යවරුන් 37 කගේ ලැයිස්තුවක් යැවූ බවත් එයින් නම් 8ක් ජනාධිපතිවරයා විසින් කපා  හළ බවත් ඒඅනුව ඇමතිවරු 29ක් දිවුරුම් දුන් බවත් වාර්තා විය.

එක්සත් ජාතික පෙරමුණ අමාත්‍ය මණ්ඩලය සඳහා නම් 37ක් ජනාධිපති වෙත යවනු ලැබුවේ 46(4)  අනු ව්‍යවස්ථාව අනුව ජාතික ආණ්ඩුවක් ඇති විටදී අමාත්‍ය වරුන් සංඛ්‍යාව පාර්ලිමේන්තුව විසින් තීරණය කළ හැකි බව දක්වා ඇති නිසා විය හැකිය.  46(5) අනු ව්‍යවස්ථාව අනුව ජාතික ආණ්ඩුවක් යනු පාර්ලිමේන්තුවේ වැඩිම ආසන සංඛ්‍යාව ලබාගන්නා දේශපාලන පක්ෂය සහ පාර්ලිමේන්තුවේ අනෙකුත් දේශපාලන පක්ෂ එකතුව පිහිටුවන ආණ්ඩුවයි. ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයේ මන්ත්‍රීවරු කිහිප දෙනෙක් සහ ශ්‍රී ලංකා මුස්ලිම් කොන්ග්‍රසයේ එක් මන්ත්‍රීවරයකු සමඟ ජාතික ආණ්ඩුවක් පිහිටවිය හැකි යයි උපකල්පනය කිරීම ජනාධිපතිවරයා ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය කර ඇතැයි චෝදනා කර ඔහුට එරෙහිව අධිකරණ තීන්දුවක් ගත් එක්සත් ජාතික පෙරමුණ ට තරම් නොවේ. එමෙන්ම ඊට පසුව අමාත්‍ය මණ්ඩලය ජනාධිපති සහ අගමැති හැර 30 ක් විය යුතු යයි එක්සත් ජාතික පෙරමුණ තර්ක කරයි. 46(1) (අ ) අනු ව්‍යවස්ථාව අනුව අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ මුළු අමාත්‍ය වරු සංඛ්‍යාව 30 නොඉක්මවිය යුතුය. එමෙන්ම 42 (3) ව්‍යවස්ථාව අනුව ජනාධිපතිවරයා අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ සාමාජිකයෙක් ද එහි ප්‍රධානියා ද වන්නේය.  මේ අනුව ජනාධිපතිවරයාද අගමැතිවරයාද ඇතුළුව අමාත්‍ය මණ්ඩලය 30 නොඉක්මවිය යුතුය.

අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ ප්‍රමාණය පිළිබඳව ජනාධිපතිවරයා මගින් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විමසීමට එක්සත් ජාතික පෙරමුණ සූදානම් වන බවට ද වාර්තා පලවිය. එක්සත් ජාතික පෙරමුණ ද ජනාධිපතිවරයා වැටුණු දීන සහ නීච  තත්ත්වයට වැටීමට උත්සාහ කරණ බව පෙනේ. ඔවුන්ට තිබුනේ අගමැතිවරයාද ඇතුළු නම් 29 ක් අමාත්‍ය මණ්ඩලය සඳහා යෝජනා කර යැවීමයි. අවශ්‍ය නම් සරත් ෆොන්සේකාද රංගේ  බණ්ඩාර ද ඒ ලැයිස්තුවට ඇතුළත් කළ හැකිව තිබුණි. විශාල පිරිසක් අතුරින් 28 ක් තෝරාගැනීම ලංකාවේ දේශපාලනය අනුව අසීරු කර්තව්‍යයකි. එම අසීරු  කර්තව්‍යය කිරීමට නායකත්වයට හැකියාවක් තිබිය යුතුය. බළලුන් ලවා කොස් ඇට බෑවීම දේශපාලන උපාය මාර්ගයක් විය හැකි නමුත් එම කර්තව්‍යය ජනාධිපතිවරයා වැනි පුද්ගලයකුට භාරදී ඔහු ලවා නම් කප්පවා ගැනීම නින්දාවකි. එම නම් 29 ට සරත් ෆොන්සේකා ගේ නමද ඇතුලත්ව තිබුනේ නම් ඔහුගේ නම ජනාධිපතිවරයාට කැපිය හැක්කේ ව්‍යවස්ථා විරෝධිව පමණි. මේ අවස්ථාවේදී එක්සත් ජාතික පෙරමුණ ජනාධිපතිවරයා සමඟ  අභියෝගාත්මකව කටයුතු නොකළහොත් ඔවුන්ද නීච වී යනු ඇත.

අවසාන විග්‍රහයේදී සරත් එන්. සිල්වා, විජයදාස රාජපක්ෂ සහ ජි එල්. පිරිස් යන කුප්‍රකට නීති විශාරදයන් ප්‍රමුඛව මහින්ද රාජපක්ෂ පාර්ශ්වයද අනුගමනය කළ, ව්‍යවස්ථාව සමස්තයක් වශයෙන් ද ව්‍යවස්ථාවට පාදක වූ සමාජ දේශපාලන කතිකාව සහ ව්‍යවස්ථා සම්පාදකයන් ගේ අරමුණු ද නොසලකා ව්‍යවස්ථාවෙන් රිංගා යා හැකි සිදුරු සොයමින් ව්‍යවස්ථාව අර්ථ කථනය කිරීමේ කර්තව්‍යය නීච වූ ජනාධිපතිවරයා මතු නොව එක්සත් ජාතික පෙරමුණ ද කිරීමට උත්සාහ කිරීම දේශපාලන උත්ප්‍රාසයකි.

ප්‍රධාන මාධ්‍ය සහ විකල්ප මාධ්‍ය

මේ අවස්ථාවේදී ජාතික දෘෂ්ටි කෝණයකින් යුතුව මෙම කරුණු පිළිබඳව සාකච්ඡා කිරීමට  මෙරට ප්‍රධාන ධාරාවේ මාධ්‍ය කටයුතු කරන්නේ නැත. රාජ්‍ය මාධ්‍ය ගතහොත් දින 51 අවිචාර සමය තුළ ඔවුන් කටයුතු කළ අදානග්‍රාහී ස්වරූපය කැපී පෙනුනි. විද්‍යුත් රුපවාහිනී නාලිකා ගතහොත් රාජ්‍ය නාලිකා දෙක රාජ්‍ය පක්ෂපාතිත්වයකින් යුක්තය. පුද්ගලික නාලිකා අතරින් එකක් එක්සත් ජාතික පක්ෂයට පක්ෂව කටයුතු කරයි. තවත් එක් නාලිකාවක් එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ නායකයා බලවත් ලෙස විවේචනය කරණ අතර එහි නියෝජ්‍ය  නායකයා සහ තවත් එම පක්ෂයේ තෝරාගත් පිරිසක්  මතු කර පෙන්වයි. අනෙකුත් නාලිකා මහින්ද රාජපක්ෂට හිතකර ආකල්පයක් දරති. පුවත් පත්ද වැඩි ප්‍රමාණයක් මහින්ද රාජපක්ෂට හිතකර ලෙස ප්‍රවෘත්ති පළ කරති. අභාග්‍යය වන්නේ ඒවායින් සමහරක් අන්ත ජාතිවාදී සිංහල බෞද්ධ ස්ථාවරයක සිට සිය පුවත් පළ කිරීමයි. ඒ මගින් ජනතාව උසි ගැන්වීමට හිතා මතා කටයුතු කරනු ලැබේ. ඒ සඳහා අසත්‍ය ප්‍රවෘත්ති ද අර්ධ සත්‍ය ප්‍රවෘත්ති ද පළ කරනු ලැබේ. මෙය ජාතික එකාග්‍රතාවයට නිශ්චිත බාධාවකි. සමස්තයක් වශයෙන් මෙරට ඉංග්‍රීසි පත්‍ර සිංහල පත්‍ර තරම් අදානග්‍රාහිත්වක් නැත.

එසේ වුවත් ජනමතය හැසිරවීමෙහි ලා මෙම ඊනියා ජාතික මාධ්‍ය වල ශක්‍යතාවය අනුක්‍රමයෙන් අඩු වෙමින් පවතී. එයට ප්‍රධාන හේතුව අන්තර්ජාලය පාදක වූ සමාජ මාධ්‍ය ජාල වල ක්‍රියාකාරිත්වයයි. ප්‍රධාන ධාරාවේ මාධ්‍ය මෙන් නොව සමාජ මාධ්‍ය ජාල සංවාදයට විවෘතය. සමහර අවස්ථා වලදී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ලෙස සංවාදයක නිරත වීමට ඇති නොහැකියාව මෙම සංවාද වලට සමාජ ජාල තුළ සහභාගී වන අය පෙන්නුම් කරණ නමුත් මාධ්‍ය වල අනාගතය රැඳී ඇත්තේ මේ තුලය. එබැවින් මෙම ජාල උපයෝගී කරගෙන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සංවාදයන් සඳහා වඩාත් ඉඩකඩක් සපයා දීමටත් ප්‍රධාන ධාරාවේ මාධ්‍ය වල හැසිරීම අභියෝගයට ලක් කිරීමත් විශේෂයෙන්ම ජාතිවාදී පදනමකින් යුක්තව අසත්‍ය ප්‍රවෘත්ති පළ කරණ මාධ්‍ය එම මාධ්‍යවේදින්ද ඒවායේ අයිතිකරුවන්ද සමඟ හෙළිදරවු කිරීමත් ජාතික දෘෂ්ටි කෝණයකින් යුතුව රටේ දේශපාලනය සහ මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව සාකච්ඡා කිරීමත් අද දවසේ සිවිල් සමාජ සංවිධාන වල  වගකීම වේ.

(සමබිම අතිරේකය අනිද්දා පුවත්පත -4.1.2019

From Dictatorship to Democracy පරිවර්තනයේ පසු වදන

ගුරුවරියක වූ මගේ මෑණියන් මා  කුඩා කාලයේ ඉන්දියානු නිදහස් අරගලය පිලිබඳ යම් කරුණු මට කියා දුන්නාය.

ඇය එස්. මහින්ද හිමියන්ගේ කවි නිවසේදී කට පාඩමින් කීමට පුරුදුව සිටියාය. එස්. මහින්ද හිමියන්ගේ කවි යම් පොතක කියවා නොමැති මට අදටත් එම කවි දෙකතුනක් කටපාඩමින් කීමට හැකියාව ඇත්තේ ඇගේ අභාසය නිසාය. පසු කලෙක විද්‍යාලයේ හත් වන ශ්‍රේණියේ සිටියදී ත්‍යාග ප්‍රදානොත්සවයකදී  ඩේවිඩ් කරුණාරත්න විසින් රචිත ජවහර්ලාල් නේරු චරිතය මට තෑගි ලැබුණි. එම පොත මට වීර කාව්‍යයක් විය. එම පොතේ අඩංගු කරුණු අදටත් මගේ මතකයේ රැඳී පවතී. විද්‍යාලයේ හත් වන ශ්‍රේණියේ අපට ඉතිහාසය උගැන්වූ ගුරුතුමා මහත්මා ගාන්ධිගේ අරගලය පිලිබඳ කළ විග්‍රහය මට තවමත් මතකය. මහත්මා ගාන්ධි මගේ ලෝකයේ පරමාදර්ශී චරිතයකි.  

පසුකලෙක ජින් ෂාප් විසින් රචිත From Dictatorship to Democracy නැමැති පොත ගැන දැනගන්නට ලැබී එය අන්තර්ජාලයෙන් බා ගෙන මා එය කියවාගෙන ගියේ එක හුස්මටය. මා අගය කරණ මහත්මා ගාන්ධිගේ අරගලය ජින් ෂාප් විසින් මෙම පොතෙහි සුත්‍ර ගත කර ඇත.

අපට නිදහස ලැබුනේ එක ලේ බිඳුවකුදු නොසොල්වා යයි පුරසාරම් අප විසින් ලියා ඇත. එනමුත් නිදහසින් පසුව ගතවූ අවුරුදු 50 තුළ කැරලි තුනකට අප මුහුණ පෑවෙමු. අනුක්‍රමයෙන් කැරලි කරුවන්ද රාජ්‍යයද සිය ප්‍රචණ්ඩත්වය වැඩි කරගෙන ගියහ. මෙම කැරලි වලින් බොහෝ මනුෂ්‍ය ජිවිත විනාශවිය. 1983 ජුලි අරගලයේ ප්‍රථම දිනයේ  කොළඹ කොටුවේ ඇවිදගෙන ගිය මට දැනුන කම්පනය හේතුවෙන් අදටත් මට ලැබෙන සෑම අවස්ථාවකදීම එය පාලනය නොකිරීම පිළිබඳව එවකට සිටි ජනාධිපතිවරයා විවේචනය කරමි.

මහින්ද රාජපක්ෂ හිටපු ජනාධිපතිවරයා පවත්වාගෙන ගිය ඒකාධිපති සහ ජාතිවාදී පාලන විලාසයට එරෙහිව මවිසින් සිංහලෙන් සහ ඉංග්‍රීසියෙන් ලිපි බොහෝ සංඛ්‍යාවක් ලියා ඇත. ඒ යුගයේදී ඔහුගේ පාලනය ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධි  ලෙස දිගටම ක්‍රියාත්මක විය හැකියයි බියක් මා තුළ විය. එසේ වුවහොත් එම පාලනයට එරෙහිව ඇති විය යුත්තේ එවැනිම ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධී සන්නද්ධ කැරැල්ලක් නොව ප්‍රචණ්ඩකාරී නොවන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන විරෝධතා ව්‍යාපාරයක් යයි මම විශ්වාස කළෙමි. ජින් ෂාප් විසින් රචිත මෙම පොත සිංහලට පරිවර්තනය කිරීමට මා පෙලඹවූ හේතුව එයයි.

මා  මෙයට පෙර පරිවර්තන කාර්යයේ නියැලී නොසිටි අතර පරිවර්තනය තරමක් දුෂ්කර කාර්යයක් විය. එය වඩාත් දුෂ්කර වූයේ ජින් ෂාප් විසින් පාවිච්චි කර තිබූ යම් මට්ටමක වූ භාෂාව එම මට්ටමින්ම සිංහලට පරිවර්තනය කළ යුතු වූ බැවිනි. එබැවින් පරිවර්තනය බොහෝ සෙයින් ප්‍රමාද විය. මේ අතර සමබිම පත්‍රය විසින් කොටස් වශයෙන් පරිවර්තනය කර පලකරමින් සිටි  ලිපි සමුච්ඡය අවසන් විය. එබැවින් මෙම පරිවර්තනය සමබිමෙහි කොටස් වශයෙන් පලකිරීමේ අදහස සමබිම කාර්ය මණ්ඩලය සමඟ සාකච්ඡා කළෙමි. එම අදහසට සමබිම කාර්ය මණ්ඩලය එකඟ විය. එයින් ලැබුන එක් වාසියක් වූයේ පරිවර්තනය දිගටම කෙරීගෙන යාමයි.

පරිවර්තනය අතරතුර එහි භාෂාව පිලිබඳව සහ  පාඨකයාට සමීප වීම පිළිබඳව යම් ගැටළු මතුවිය. එමෙන්ම රාජපක්ෂ පාලනය අවසන්වූ පසුවත් තවදුරටත් මෙය පලකළ යුතුදැයි යන ප්‍රශ්නයද මතුවිය. කෙසේවෙතත් දිගටම පරිවර්තනය පළ විය. ඒ පිළිබඳව සමබිමට ස්තුති කරමි. මුළු පරිවර්තනය පළවීමට අවුරුදු හතරක පමණ කාලයක් ගතවී ඇත. මෙම කෙටි සටහන ජින් ෂාප් පොතට කළ හැදින්වීම අවසන් කරණ පහත දැක්වෙන පාඨයෙන් අවසන් කරමි.

“යම්කිසි ඒකාධිපතිත්වයක් අවසන්වූ පසු සියළු ප්‍රශ්ණ අවසන් වන බව හැඟෙන සේ මෙම විශ්ලේෂණය අර්ථකථනය කළ යුතු නොවේ. එක් පාලන තන්ත්‍රයක ඇදවැටීම සියළු දෙයින් සර්ව සම්පුර්ණ සිහින රාජ්‍යයක් ඇතිවීමට හේතු නොවේ. එය වඩාත් සාධාරණ සමාජ ආර්ථික සහ දේශපාලන සම්බන්ධතා වලට සහ වෙනත් සියළු ආකාරයේ අසාධාරණ ක්‍රියා සහ හිංසාවන් මුලිනුපුටා දැමීම සඳහා දීර්ඝ කාලීනව කැපවීම සඳහා වන මාර්ගය විවෘත කරයි.ඒකාධිපතිත්වයක් විනාශ කළ හැක්කේ කෙසේද යන්න කෙටියෙන් විභාග කරණ මෙම කෘතිය කොතැනක හෝ නිදහස් වීමේ ආශාවෙන් යුතුව ආධිපත්‍යයක් යටතේ ජිවත්වන ජනයා ට ප්‍රයෝජනවත් වනු ඇතැයි මම අපේක්ෂා කරමි.”

Translation of the appendix of From Dictatorship to Democracy of Gene Sharp to Sinhala by Harsha Gunasena as published in 'Samabima'

ප්‍රචණ්ඩකාරී නොවන අරගලයේ යෙදිය හැකි ක්‍රම

විරුද්ධත්වයේ සහ පොළඹවා ගැනීමේ ප්‍රචණ්ඩකාරී නොවන ක්‍රම

විධිමත් ප්‍රකාශ

1.      ප්‍රසිද්ධ දේශන

2.      විරුද්ධත්වය හෝ සහයෝගිත්වය හෝ දැක්වීමේ ලිපි

3.      සංවිධාන සහ ආයතන මගින් කරනු ලබන ප්‍රකාශ

4.      පොදු ජනතාව විසින් අත්සන් කරණ ලද ප්‍රකාශ

5.      දෝෂාරෝපණය කිරීමේ සහ සිය අරමුණු ඉදිරිපත් කිරීමේ ප්‍රකාශ

6.      කණ්ඩායමක් මගින් ඉදිරිපත් කරණ හෝ බහුජන පෙත්සම්

විශාල ජන කොටසක් සමඟ කෙරෙන සන්නිවේදන

7.      සටන් පාඨ, විකට චිත්‍ර සහ සංකේත

8.      බැනර්, පෝස්ටර්, සහ ප්‍රදර්ශනාත්මක සන්නිවේදන

9.      පත්‍රිකා, කුඩා පොත් සහ පොත්

10.  ප්‍රවෘත්ති පත්‍ර සහ සඟරා

11.  පටිගත කරණ ලද ප්‍රකාශන, ගුවන් විදුලිය සහ රුපවාහිනිය

12.   ප්‍රචාරක අහස් යානාවකින් අහසේ අකුරු ඇඳීම සහ පොලොව මත විශාල ප්‍රමාණයේ අකුරු ඇඳීම

කණ්ඩායම් සංදර්ශන

13.   නියෝජිත පිරිස්

14.  ව්‍යාජ තිලින ප්‍රදානය

15.  ජන කණ්ඩායම් වලට බලපෑම් කිරීම

16.  පිකට් කිරීම

17.  ව්‍යාජ මැතිවරණ පැවැත්වීම

සංකේතාත්මක පොදු ක්‍රියා  

18.  කොඩි සහ සංකේතාත්මක පාට ප්‍රදර්ශනය කිරීම

19.  සංකේත පැළඳීම

20.  යාඥාවන් සහ වන්දනාවන්

21.  සංකේතාත්මක ද්‍රව්‍ය බෙදා හැරීම

22.  විරුද්ධත්වය ප්‍රකාශ කිරීමට ඇඳුම් ඉවත් කිරීම

23.  සිය දේපල වලට හානි කර ගැනීම

24.  සංකේතාත්මක පහන්

25.  ආලේඛයන් ප්‍රදර්ශනය කිරීම

26.  විරුද්ධත්වය ප්‍රකාශ කිරීමට චිත්‍ර ඇඳීම

27.  නව සංඥා සහ නාම

28.  සංකේතාත්මක ශබ්ද

29.  සංකේතාත්මක ප්‍රතිසංස්කරණ

30.  ගොරෝසු අභිනයන්

පුද්ගල බලපෑම්

31.  නිලධාරීන් බිය ගැන්වීම

32.  නිලධාරීන් සරදමට භාජනය කිරීම

33.  සම්බන්ධතා පැවැත්වීම

34.  දිවා රෑ මුර කිරීම

නාට්‍ය සහ සංගීතය

35.  හාස්‍ය සහගත, උපහාස ජනක සහ සිනහවට ලක් කෙරෙන රචනා

36.  නාට්‍ය සහ සංගීත ප්‍රදර්ශන

37.  ගී ගැයීම

පෙළපාලි

38.  විරෝධතා ගමන්

39.  පෙළපාලි

40.  ආගමික පෙරහැර

41.  වන්දනා ගමන්

42.  රථ පෙළපාලි

මියගිය අයට ගරු කිරීම

43.  දේශපාලන ශෝකවීම්

44.  ව්‍යාජ අවමංගල්‍යයන්

45.  ප්‍රකාශනාත්මක අවමංගල්‍යයන්

46.  සොහොන් පිටි වල කෙරෙන ප්‍රණාමය දැක්වීම්

මහජන රැස්වීම්

47.  විරුද්ධත්වය දැක්වීමේ ගෝ සහයෝගිත්වය දැක්වීමේ රැස්වීම්

48.  විරුද්ධත්වය දැක්වීමේ හමුවීම්

49.  වඩාත් විශාල කර පෙන්වන විරුද්ධත්වය දැක්වීමේ හමුවීම්

50.  මහජන යහපතට අදාල සංවාද හා දේශන පැවැත්වීම

පසුබැසීම සහ අත්හැරීම

51.  වැඩ පොළවල් සහ එවැනි ස්ථාන වලින් වහාම ඉවත් වීම

52.  නිශ්ශබ්ද වීම

53.  ගරු සම්මාන ප්‍රතික්ෂේප කිරීම

54.  ප්‍රතික්ෂේප කිරීම හෝ අතහැර දැමීම

සමාජයීය වශයෙන් සහයෝගය නොදැක්වීමේ ක්‍රම

පුද්ගලයන් කොන් කිරීම

55.  සමාජයීය වශයෙන් සියළු සම්බන්ධතා අතහැරීම

56.  සමාජයීය වශයෙන් තෝරාගත් සම්බන්ධතා අතහැරීම

57.  ස්ත්‍රීන් විසින් පුරුෂයන් සමඟ ලිංගික සම්බන්ධතා පැවැත්වීම අතහැරීම

58.  ආගමික සංවිධාන වලින් තාවකාලිකව පිටමං කිරීම

59.  කාර්යයන් තහනම් කිරීම

සමාජයීය උත්සව, චාරිත්‍ර සහ ආයතන වලට සහයෝගය නොදැක්වීම

60.  සමාජයීය සහ ක්‍රීඩා කටයුතු තාවකාලිකව නැවැත්වීම

61.  සමාජ කටයුතු සම්බන්ධ සියළු සබඳතා අතහැරීම

62.  ශිෂ්‍ය වර්ජන

63.  සමාජයීය වශයෙන් අකීකරු ක්‍රියා

64.  සමාජ ආයතන වලින් ඉවත්වීම

සමාජ පද්ධතියෙන් ඉවත්වීම

65.  නිවසේ රැඳී සිටීම

66.  පුද්ගලිකව සම්පුර්ණයෙන්ම සහයෝගය නොදැක්වීම

67.  සේවකයන්ගේ පලායාම

68.  ආරක්ෂා ස්ථාන වලට යාම

69.  සාමූහික අතුරුදහන් වීම

70.  විරුද්ධත්වය ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා යම් ප්‍රදේශයකින් සාමූහිකව ඉවත්වීම

ආර්ථික වශයෙන් සහයෝගය නොදැක්වීමේ ක්‍රම

(1)  ආර්ථික සම්බන්ධතා අතහැරීම

පාරිභෝගිකයන්ගේ ක්‍රියා

71.  පාරිභෝගිකයන් විසින් භාණ්ඩ මිලදී ගැනීම අතහැරීම

72.  මිලදී ගැනීම අතහරිනලද භාණ්ඩ පාවිච්චියෙන් වැලකි සිටීම

73.  පාවිච්චියේදී අරපරෙස්සම් සහගත වීම

74.  කුලී බදු ගෙවීම අත්හිටවීම

75.  කුලියට දීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම

76.   පාරිභෝගිකයන් විසින් ජාතික මට්ටමින් භාණ්ඩ මිලදී ගැනීම අතහැරීම

77.  පාරිභෝගිකයන් විසින් ජාත්‍යන්තර මට්ටමින් භාණ්ඩ මිලදී ගැනීම අතහැරීම

සේවකයන්ගේ සහ නිෂ්පාදකයන්ගේ ක්‍රියා

78.  සේවකයන් විසින් සේවය සැපයීම අතහැරීම

79.  නිෂ්පාදකයන් විසින් නිෂ්පාදනය අතහැරීම

අතරමැදියන්ගේ ක්‍රියා

80.  සැපයුම් කරුවන් සහ අතරමැදියන් විසින් සිය සේවය අතහැරීම

අයිතිකරුවන්ගේ සහ කළමනාකරුවන්ගේ ක්‍රියා

81.  වෙළෙඳාම නැවැත්වීම

82.  දේපල කුලියට දීම හෝ විකිණීම හෝ ප්‍රතිෂේප කිරීම

83.  වැඩපොළට සේවකයන්ගේ පැමිණීම වැළැක්වීම

84.  කර්මාන්ත සම්බන්ධයෙන් දෙන සහයෝගය ප්‍රතික්ෂේප කිරීම

85.  වෙළෙන්දන්ගේ “මහා වැඩ වර්ජනය”

මුල්‍ය සම්පත් දරන්නන් ගේ ක්‍රියා

86.  බැංකු තැන්පත් ඉවත් කර ගැනීම

87.  ගාස්තු, ගෙවියයුතු මුදල් සහ තක්සේරු කරනලද ගෙවීම් ප්‍රතික්ෂේප කිරීම

88.  ණය වාරික සහ පොළිය ගෙවීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම

89.  අරමුදල් සහ ණය වෙන් කිරීම

90.  ආණ්ඩුවට ලැබෙන අදායම දීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම

91.  ආණ්ඩුවේ මුදල් ප්‍රතික්ෂේප කිරීම

විදේශීය ආණ්ඩු වල ක්‍රියා

92.  අභ්‍යන්තර වෙළෙඳ කටයුතු පිලිබඳ තාවකාලික තහනම

93.  යම් නිශ්චිත වෙළෙන්දන් පිරිසක් සමඟ වෙළෙඳ කටයුතු තහනම් කිරීම

94.  ජාත්‍යන්තර විකිණුම් පිලිබඳ තාවකාලික තහනම

95.  ජාත්‍යන්තර ගැනුම් පිලිබඳ තාවකාලික තහනම

96.  ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳාම පිලිබඳ තාවකාලික තහනම

ආර්ථික වශයෙන් සහයෝගය නොදැක්වීමේ ක්‍රම

(2)  වර්ජනය

සංකේත වර්ජන

97.  විරෝධතා වර්ජනය

98.  හදිසි ඉවත්වීම්

කෘෂිකාර්මික වර්ජන

99.  ගොවි වර්ජනය

100.                      ගොවිපොළ  කම්කරු වර්ජනය

විශේෂිත කණ්ඩායම් වල වර්ජන

101.                      බලහත්කාරයෙන් වැඩ ගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම

102.                      සිරකරුවන්ගේ වර්ජනය

103.                      ශිල්පිය කටයුතු පිලිබඳ වර්ජනය

104.                      වෘත්තිකයන්ගේ වර්ජනය  

සාමාන්‍ය කාර්මික වර්ජන

105.                      ආයතනික වර්ජනය

106.                      විවිධ කර්මාන්ත ක්ෂේත්‍රවල වර්ජනය

107.                      සානුකම්පික හේතු මත වන වර්ජනය

සීමිත වර්ජන

108.                      සේවකයන් කොටස් වශයෙන් කරණ  වර්ජනය  

109.                      එක් වරකට එක් කර්මාන්ත ශාලාවක් වශයෙන් කරණ වර්ජනය

110.                      වැඩ කිරීමේ වේගය අඩුකරන වර්ජනය

111.                      අකුරට වැඩ කිරීමේ වර්ජනය

112.                      ලෙඩ නිවාඩු දැමීම්

113.                      ඉල්ලා අස්වීම් මගින් කෙරෙන වර්ජනය

114.                      සීමාවක් සහිත වර්ජනය - යම් වැඩ කොටස් නොක‍ර හැරීම

115.                      තෝරාගන් ක්ෂේත්‍ර සඳහා වන වර්ජනය

බොහෝ කර්මාන්ත සඳහා වන වර්ජන

116.                      එක් එක් කර්මාන්තයක බහුතරය සහභාගී නොවන සාමාන්‍ය වර්ජනය

117.                      මහා වැඩ වර්ජනය

වැඩ වර්ජන සහ ආර්ථික වශයෙන් කෙරෙන වසා දැමීම් සම්බන්ධ කිරීම

118.                      හර්තාලය

119.                      සියලුදෙනා ආර්ථික වශයෙන් අක්‍රිය වීම

දේශපාලන වශයෙන් සහයෝගය නොදැක්වීමේ ක්‍රම

බල අධිකාරිය නිෂ්ප්‍රභා කිරීම

120.                      අවනතභාවය අත්හිටුවීම හෝ ඉවත්කරගැනීම

121.                      පොදු සහයෝගය ප්‍රතික්ෂේප කිරීම

122.                      අරගලයට උපස්තම්භක වන ලියවිලි සහ කථා

ආණ්ඩුව වෙත පුරවැසියන්ගේ  සහයෝගය නොදැක්වීම

123.                      නීති සම්පාදන ආයතන වර්ජනය

124.                      මැතිවරණ වර්ජනය

125.                      ආණ්ඩුවේ තනතුරු දැරීම වර්ජනය

126.                      ආණ්ඩුවේ දෙපාර්තමේන්තු ඒජන්සි සහ වෙනත් ආයතන වර්ජනය

127.                      ආණ්ඩුවේ අධ්‍යාපන ආයතන වලින් ඉවත්වීම

128.                      ආණ්ඩුව විසින් සහයෝගය දෙනු ලබන ආයතන සමඟ සම්බන්ධතා අතහැරීම

129.                      බලය ක්‍රියාත්මක කරණ ආයතන වලය සහයෝගය නොදැක්වීම

130.                      තමන්ගේ සංඥා සහ සංඥා සලකුණු ඉවත්කර ගැනීම

131.                      පත්කරන ලද නිලධාරීන් පිළිගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම

132.                      පවතින ආයතන විසුරුවා හැරීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම

අවනත වීම වෙනුවට පුරවැසියන්ට ඇති විකල්ප ක්‍රියා මාර්ග

133.                      කැමැත්තකින් තොරව සහ සෙමෙන් කෙරෙන අනුකුලතාවය

134.                      රිජු  සුපරික්ෂණයක් නොමැති අවස්ථාවලදී කිකරුනොවිම

135.                      පුළුල් වශයෙන් කෙරෙන කීකරු නොවීම

136.                      වෙස්වලාගත් අකීකරුකම

137.                      රැස්වීමක් හෝ ජන එකතුවක් විසිරයාම ප්‍රත්ක්ෂේප කිරීම

138.                      බිම වාඩි වීම

139.                      හමුදාවට බඳවා ගැනීමට සහ රටින් පිටමං කිරීමට සහයෝගය නොදැක්වීම

140.                      සැඟවීම, පලායාම සහ වැරදි අනන්‍යතාවයන් ඉදිරිපත් කිරීම

141.                      “නීති විරෝධී” නීති සඳහා සිවිල් අකීකරු ක්‍රියා

ආණ්ඩුවේ සාමාජිකයන් විසින් කරණ ක්‍රියා

142.                      ආණ්ඩුවේ සහකරුවන් විසින් තෝරාගත් අවස්ථා වලදී සහාය දීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම

143.                      අණදීමේ සහ තොරතුරු දීමේ මාර්ග අවහිර කිරීම

144.                      ඇනහිටවීම සහ අවහිර කිරීම

145.                      සාමාන්‍ය පරිපාලනයේදී සහයෝගය නොදැක්වීම

146.                      නිතිය පසිඳලීමේ ක්‍රියාවලියට සහයෝගය නොදැක්වීම

147.                      ආණ්ඩුවේ කටයුතු ක්‍රියාත්මක කරණ නියෝජිතයන් විසින් චේතනාන්විතව වන   අකාර්යක්ෂමතාවය සහ තෝරාගත් කටයුතුවලට සහයෝගය නොදැක්වීම

148.                      කැරලි ගැසීම

ආණ්ඩුව තුළ අභ්‍යන්තරික ක්‍රියා

149.                      පරිපාලන රෙගුලාසි සැකසීම වැනි අර්ධ වශයෙන් කෙරෙන නීතික ක්‍රියා මගහැරීම හෝ අතපසුකිරිම

150.                      ආණ්ඩුවේ සංඝටක වන යම් ඒකක වල සහයෝගය ආණ්ඩුවට නොදැක්වීම

විදේශීය ආණ්ඩු වල ක්‍රියා

151.                      රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සහ වෙනත් නියෝජිතයන් සම්බන්ධව කෙරෙන වෙනස් කිරීම්

152.                      රාජ්‍යතාන්ත්‍රික උත්සව කල්දැමීම සහ අවලංගු කිරීම

153.                      රාජ්‍යතාන්ත්‍රික පිළිගැනීම අත්හිටවීම

154.                      රාජ්‍යතාන්ත්‍රික සම්බන්ධතා නතරකිරිම

155.                      ජාත්‍යන්තර සංවිධාන වලින් ඉවත්වීම

156.                      ජාත්‍යන්තර ආයතන වල සාමාජිකත්වය දීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම

157.                      ජාත්‍යන්තර සංවිධාන වල සාමාජිකත්වය තහනම් කිරීම

ප්‍රචණ්ඩකාරී නොවන මැදහත් වීමේ ක්‍රම

මානසික මැදහත් වීම්

158.                      මුලිකාංග වලට ස්ව කැමැත්තෙන් නිරාවරණය වීම

159.                      උපවාසය

a.      සදාචාරාත්මක බලපෑමක් සඳහා උපවාස කිරීම

b.      ආහාර වර්ජනය

c.       සත්‍යග්‍රහය

160.                      විත්තිකරුවන් විසින් නඩු පවරන්නන් සහ බලධාරීන් ප්‍රශ්ණ කිරීම

161.                      ප්‍රචණ්ඩකාරී නොවන හිරිහැර කිරීම

භෞතික මැදහත් වීම්

162.                      වාඩිලා සිටිමින් විරෝධය පෑම

163.                      සිටගෙන සිටිමින් විරෝධය පෑම

164.                      ගමනේ යෙදෙමින් විරෝධය පෑම

165.                      ප්‍රබල ලෙස අදහස් කියා පෑම   

166.                      සැරිසරමින් විරෝධය පෑම

167.                      විරෝධතා යාඥාවන්

168.                      ප්‍රචණ්ඩකාරී නොවන වැටලීම්

169.                      ගුවනින් පත්‍රිකා බෙදීම වැනි ප්‍රචණ්ඩකාරී නොවන විරෝධතා

170.                      ප්‍රචණ්ඩකාරී නොවන ආක්‍රමණ

171.                      ප්‍රචණ්ඩකාරී නොවන වාචික බාධා කිරීම්

172.                      ප්‍රචණ්ඩකාරී නොවන අවහිර කිරීම්

173.                      ප්‍රචණ්ඩකාරී නොවන අත්පත් කර ගැනීම්

සමාජයීය මැදහත් වීම්

174.                      නව සමාජයීය ආදර්ශ ස්ථාපිත කිරීම

175.                      විශාල පිරිසක් සේවා ලබාගැනීම සඳහා ආයතන වලට එකවර පැමිණීම

176.                      සාමාන්‍ය ක්‍රියා හැකිතාක් සෙමෙන් සිදු කිරීම

177.                      දිගටම කථා කරමින් විරුද්ධත්වය දැක්වීම

178.                      විරෝධාත්මක විදි සංදර්ශන

179.                      විකල්ප සමාජ ආයතන

180.                      විකල්ප සන්නිවේදන ක්‍රම

ආර්ථික මැදහත් වීම්

181.                      දිගටම වැඩෙහි යෙදීම

182.                      වැඩපොලෙහි රැඳී සිටිමින් වැඩ වර්ජනය කිරීම

183.                      ප්‍රචණ්ඩකාරී නොවන ලෙස ඉඩම් අත්පත් කර ගැනීම

184.                      බලවත් විරෝධතා දක්වමින් බාධා ඇතිකිරීම

185.                      දේශපාලන අරමුණු සහිත ව්‍යාජ ක්‍රියා

186.                      අන් අයට මිලදී ගැනීමට නොහැකි වන සේ සියළු සම්පත් මිලදී ගැනීම

187.                      වත්කම් අත්පත් කර ගැනීම

188.                      චේතනාන්විතව අඩු  මිලකට විකිණීම

189.                      තෝරාගත් අනුග්‍රාහකත්වය

190.                      විකල්ප වෙළෙඳපොළ

191.                      විකල්ප ප්‍රවාහන ක්‍රම

192.                      විකල්ප ආර්ථික ආයතන

දේශපාලන මැදහත්වීම්

193.                      අසාමාන්‍ය ලෙස අවනත වීම මගින් පරිපාලන ව්‍යුහය මත වැඩි බරක් පැටවීම

194.                      රහස් ඒජන්තවරුන්ගේ අනන්‍යතාවයන් හෙළි කිරීම

195.                      සිර දඬුවම් විඳීමට ඉදිරිපත් වීම

196.                      සිවිල් නීති කැඩීම

197.                      සහයෝගය නොදෙමින් වැඩ කරගෙන යාම

198.                      ද්විත්ව පරමාධිපත්‍යය සහ සමාන්තර ආණ්ඩුව