Wednesday, April 17, 2024

The Impact Of The Next Election On The Economic Reforms

 By Harsha Gunasena –

Harsha Gunasena

The next election is going to be a presidential election and according to the constitution it will be held during September-October 2024. Last year we observed the postponement of the elections of local bodies and the explanation given was that there were not sufficient funds to allocate for the elections due to the economic crisis. As a country, solving the economic crisis should be the priority and not who solved it. The upcoming presidential election cannot be postponed while keeping the democratic status of the country.

The government agreed with the IMF the conditions of the revival plan and in return Sri Lanka is getting IMF assistance in the form of  48-month Extended Fund Facility  of SDR 2.286 billion (around USD 3 billion) to be released in half yearly instalments. Next major step is external debt restructuring which is already delayed. With this delay the IMF delayed their second tranche and paid it last December amounting to USD 337 million.


Gotabaya Rajapaksa and his group was anti-IMF even prior to coming into power as expressed then by Nalaka Godahewa. That was why there was a delay in seeking IMF assistance when the country was in trouble. Not only that, but they have also taken policy decisions such as reduction of income tax in contrary to previous IMF advice  with the support of the Private Sector. Ultimately after the failure of the indigenous methods of Ajith Nivard Cabraal of borrowing from the Central Banks of India and China the then government sought the assistance of the IMF.

Now no one talks about indigenous methods and all the political parties have agreed with the IMF way. However. opposition  parties say that once come into power they will renegotiate the programme with the IMF. IMF Senior Mission Chief for Sri Lanka Peter Breuer responded that the IMF is willing to listen to the alternative suggestions of how the programme objectives can be reached. However, the suggestions must be realistic and achievable within the timeframe of the programme. He further said “The path is a knife-edge path. We have to remember that. So, yes, we acknowledge in our press report the green shoots that we see for the economy and that’s the beginning of a virtuous cycle and we have to keep it there”.

Therefore, those political parties should specify the areas they are going to renegotiate and whether they can achieve the result within the time frame.

The IMF primarily focuses on the sustainability of the debt which means after restructuring whether the residual balance of debt could be repaid within the timeframe and at the interest rate agreed and the total debt should not keep on accumulating. Hence the current revenue of the government should be more than the expenses. The government agreed with the IMF that a ceiling which is the primary account balance, meaning the revenue minus expenses other than interest and capital repayment of debt, should be more than 2.3% of the GDP.

Therefore, the aim of the IMF programme is fiscal consolidation and not improving the economic growth rate. Growth rate can be improved only with the background of sustainable debts and disciplined fiscal operations.

It is the duty of the government to have growth-oriented plans. Although the governments say that the engine of the growth is the private sector, there are a lot of public sector institutions operating in the economy. When an economy is small it is possible that the private sector is not in a  position to invest in large projects. Hence the governments can invest and subsequently those could be transferred to the private sector. In the USA spaceflight activities will be undertaken by the private sector. In Sri Lanka the government is running hotels.

From mid 1950s the government acquired  assets and businesses from the private sector. Therefore, at present considerable wealth is in the hands of the government. In order to have a higher growth rate these businesses should be transferred to the private sector at market prices in a transparent manner. Ceylinco Insurance is the market leader and not Sri Lanka Insurance Corporation. Dialog is the market leader and not Sri Lanka Telecom. Just earning profits is not sufficient.

By privatizing the government enterprises in one way the enterprises will be in more efficient hands to contribute to the economic growth and in the other way cash-strapped  government is getting some money. Investments for the economic growth should come largely from the private sector in the coming years.

I have written a critique of the policy statement of the NPP Rapid Response in January 2022. Looks like since then they have changed  in line with some of the suggestions made as well although a fresh official policy statement was not issued.

NPP emphasizes central planning of the government. “We advocate a value-added economic approach that considers which products and services should be manufactured, which production methods should be adopted, which technologies to use, how to utilise human and physical resources, how foreign trade structure should be shaped and how benefits of the manufacturing process should be shared among the people.”

China followed the process of privatization of government enterprises  and moved from central planning to a great extent. In 1979 a set of radical agricultural reforms were started across China. They ended the commune system, increased the size of allowed private plots, and legalized the informal markets for farm products in rural areas. At the core of the urban reforms in mid 1980s,  was the enterprise reform, and its main feature was to allow enterprises to retain part of their profits. Before 1984 all profits of enterprises were fully remitted to the budget. Private firms  were also permitted in the cities, and their share in retail sales rose from less than 10 percent in the late 1970s to more than 50 percent in 1987.

If the private sector is equipped with adequate capital and necessary resources the government should not advise them in which businesses they should be engaged and how. However, there should be consistent national policies so that those are not changed every five years.

Ranil Wickremesinghe was appointed Prime Minister in May 2022. In his initial address to the nation, he named Sri Lankan Airlines and said that it should be restructured. He became the President in July 2022 and in August 2022 he gave an interview to the Economist and said Sri Lanka Insurance Corporation will be privatized. SOE restructuring unit was established under the Ministry of Finance and the Cabinet in March 2023 mandated the Restructuring Unit to divest an identified set of SOEs. In March 2024 the government decided to take over USD 210 million and SLR 41.4 billion taken by Sri Lankan Airlines from the state banks.

We have not seen the result yet. I understand that these activities take time and cannot be done in a rush. The so called neo liberalist Ranil Wickremesinghe has taken such a long time to finish this, and I cannot imagine what will happen under center-right, center-left, or far-left government. One reason for the delay may be the forthcoming elections and the President  is aware of the public perception.

In Sri Lanka there is a strong public perception that government enterprises should not be privatized. One reason for this maybe they have observed the manner the entities were privatized under the previous governments where those entities were given to their cronies for less than the market value. This defect could be rectified in future transactions. The other reason may be the perception based on socialist thinking that government entities will provide a better service for lessor price. It is not. Think of the behavior of Litro Gas in changing the gas formula and resultant explosions.

Opposition parties take this line of public perception into consideration, when talking about privatization. It is beneficial for politicians to have public enterprises so that they are in control of recruitments.

Private sector also should be geared up to take entrepreneurial decisions. Sometime back Amitha Gooneratne said he failed to convince the Commercial Bank Board to invest in Bangladesh much earlier and finally it got materialized. Recently Ronnie Peiris in an article to Daily FT said that the boards in Sri Lanka are too ‘old school’ and this is hampering Sri Lanka’s march to a new world economy.

Therefore, old school thinking should be abandoned by the political parties as well in order to take Sri Lanka to the next level not only in respect of the economy but also in all other aspects.

(Published in Colombo Telegraph on April 15, 2024)

https://www.colombotelegraph.com/index.php/the-impact-of-the-next-election-on-the-economic-reforms/


Monday, April 15, 2024

Friday, April 12, 2024

A Bill For Women’s Empowerment Was Issued

 By Harsha Gunasena –

Harsha Gunasena

We can hear these days the discussions of women’s rights and empowering women. These discussions are carried on a male centric point of view.

The male point of view about women, marriage and sexuality in the medieval times and thereafter was backward. These attitudes were bred and promoted under the guidance of the Roman Catholic Church. Significant traits prescribed by men for women included chastity, silence, modesty, reticence, sobriety, and obedience. This situation started to change with the protestant movement in 16th century and the industrial revolution in the 18th century.

In 17th century during the time of the King Rajasinghe II, Robert Knox was living in the Kandyan Kingdom on the condition that he could not leave the boundaries of the Kingdom. He observed that houses of the people “consisted of one room and the children that are of any years always go and sleep in other houses among their neighbors and they come to meet with bedfellows… So that youth are bred up to whoredom… Although there were no public whores allowed by the authority in private few or none can exempt themselves.” (An Historical Relation of Ceylon-page 245)  “They do not matter or regard whether their wives at the first marriage be maids or not.” (page 247) “Both women and men do commonly wed four or five times before they can settle themselves to their satisfaction” (Page 248)

Robert Knox who was cultured by the then Western culture viewed this process as private prostitution. We who are refined by the culture prevailed during that period view those things in the same point of view of Knox. However western culture in this respect now has evolved to the level of the culture that prevailed in Kandyan Kingdom in 17th century. That is the irony.

Nithi Nighanduwa which was a book of Kandyan law, was written just prior to the surrender of the Kandyan Kingdom to the British. According to that a marriage could be dissolved  either by the husband or by the wife. There were methods of compensation to the aggrieved party. According Kandyan law applicable  today in the Kandyan districts a marriage could be dissolved with the consent of both. According to Roman Dutch law applicable in the rest of the country a marriage cannot be dissolved even with the consent of both unless one or more of the three specific requirements are met. Divorce law in the Western countries is now getting less stringent and moving towards the law in Kandyan era. That is the irony.

We are living in an era where we have lost our inherited  liberal attitudes to women, marriage and sex. We think the current cultural atmosphere which is not liberal in respect of the said attributes, is our inheritance. We should discuss women’s rights in this background.

Women enjoyed suffrage first in Sweeden during the period 1718-1772. This is a conditional one and is debatable since no specific date could be found out. Sri Lankan women enjoyed suffrage in 1931 whereas French women enjoyed the same little later in 1944. By that time women in most of the Western countries enjoyed suffrage.

The convention on the elimination of all forms of discrimination against women was adopted in 1979 by the United Nations General Assembly. Different countries of the world based on their cultures and capacities move towards the non-discriminatory atmosphere against women. In Saudi Arabia the minimum age for marriage for women is 18. However this is subject to Sharia Law. Saudi Arabia ratified the convention on the rights of the child in 1996 with a reservation that they will not implement the articles which were in conflict of provisions of Islamic law and adopted the convention on the elimination of all forms of discrimination against women in 2000. In Sri Lanka the minimum age for marriage for women is not yet 18.

Minimum age for marriage is needed since children need their childhood and since the duty of women should not be confined to delivery of babies. We have failed to give that privilege to our citizens.

Table 1 indicates the 8 criteria using which the  World Bank ranked counties using the marks each country got based on research conducted under the theme  Women Business and the Law 2023. The marks Sri Lanka got also were given in the Table 1. Table 2 indicates the questions asked under each criterion in the research conducted.  This report compels us to look at the women as an equal citizen deviating from the male centric viewpoint.

Based on this report covering all the countries only Belgium, Canada, Denmark, France, Greece, Iceland, Ireland, Latvia, Luxemburg, Portugal, Spain, Sweden, Germany, and Netherlands were the nations offering full equal rights for men and women, at least from a legal perspective. These 14 countries got 100 marks out of 100 (Source- Women Business and the Law 2023- World Bank)

The rank of Sri Lanka was 150 out of 190 countries. Total marks were 65.3. Saudi Arabia was in the rank of 136 and the total marks were 71.3. Therefore, we have to go a long way.

We have to examine the Women’s Empowerment bill issued on 7th March 2024 in this background.

The main objective of the bill is to establish the National commission on Women. The President appoints the commission and  five members of the commission are recommended by the Constitutional Council and two members are recommended by the Women Caucus of Parliament appointed by the Speaker.

The Commission has powers to act against the infringement of women’s rights and it is the duty of the Commission to conduct programmes to create awareness and disseminate information regarding women’s rights. Also the Commission should  formulate National Policy on advancement and empowerment of women and it should be presented to the Parliament for its approval through the Cabinet of Ministers.

The Commission may appoint such a number of officers and employees. The members of the Commission can be removed on specific grounds mentioned in the Bill by a resolution passed by the Parliament. The procedure  adopted here should be the same as removal of the judges of the Supreme Court or Court of Appeal. The President should appoint the Executive Director on the recommendations of the Minister.

Any person who is aggrieved by a decision of the Commission made under this Act, may appeal against such decision to the Court of Appeal. At least three members inclusive of the Chairperson shall be appointed as full-time members of the Commission. The Commission should administer and manage the National Fund for Women. All funds of the Commission should be credited to that fund and the Commission may invest the moneys of that fund.

Any person who gives evidence before the Commission shall  be entitled to all the privileges to which a witness giving evidence before a Court of law is entitled to. Every summons issued by the Commission shall be under the hand of the Chairperson of the Commission.

Every offence of contempt committed against the authority of the Commission shall be

punishable by the Supreme Court as though it was an offence of contempt committed against, the authority of the Supreme Court. The first complaint to the Commission should be made to the Ombuds for Women’s Rights who is a staff member of the Commission.

Therefore, the Commission is a powerful one. The Government should engage with this type of regulatory work, not with businesses which is the role of the private sector.

(Published in Colombo Telegraph on 9th April 2024)

https://www.colombotelegraph.com/index.php/a-bill-for-womens-empowerment-was-issued/


Wednesday, April 10, 2024

කාන්තාවන් බල ගැන්වීම සඳහා පනත් කෙටුම්පතක් ඇවිත්

 හර්ෂ ගුණසේන –

හර්ෂ ගුණසේන

කාන්තා අයිතිවාසිකම් සහ කාන්තාවන් බල ගැන්වීම් පිළිබඳව මේ දිනවල කතාකරනු අසන්නට ලැබේමේ පිළිබඳව කථා කරනු ලබන්නේ පුරුෂ මූලික දෘෂ්ටි කෝණයකිනි.

යුරෝපයේ මධ්‍යතන යුගයේ සහ ඉන් පසුව කාන්තාවලිංගිකත්වය සහ විවාහය වැනි කරුණු පිළිබඳව පුරුෂයන්ගේ ආකල්ප පසුගාමී ඒවා වියඑම ආකල්ප සකස් වූයේ කතෝලික පල්ලියේ බලපෑම යටතේයඔවුන් කාන්තාවන් ගෙන් බලාපොරොත්තු වූයේ කන්‍යාභාවයනිශ්ශබ්දතාවඉදිරියට නොඑන ස්වභාවයසන්සුන් බවකිකරුබව වැනි ගුණාංගයමේ තත්ත්වය අනුක්‍රමයෙන් වෙනස් වන්නට පටන්ගත්තේ 16 වන සියවසේ ආරම්භ වූ ප්‍රොතෙස්තන්ත්‍ර ව්‍යාපාරය සහ 18 වන සියවසේ ආරම්භවූ කාර්මික විප්ලවය නිසාය.

17 වන සියවසේ දෙවන රාජසිංහ යුගයේදී රාජ්‍යයේ සීමාවෙන් පිට නොයෑමේ කොන්දේසිය මත මෙරට ටික කලක් විසූ රොබට් නොක්ස්එවකට උඩරට වැසියන් සිය නිවෙස් වල ඉඩකඩ නොමැති ස්වභාවය නිසා බාල වියේදී අසල නිවෙස් වල රාත්‍රිය ගතකිරීමට පුරුදුව සිටි බවත් ඒ අනුව ලිංගික ක්‍රියාවන් සඳහා සහකරුවන් සහ සහකාරියන් ඔවුන්ට ලැබුන බවත් ඔහුගේ පොතේ සටහන් කර තිබේඑවකට තිබු බටහිර සංස්කෘතිය විසින් හික්මවනු ලැබූ නොක්ස් මෙම ක්‍රියාවලිය දකින්නේ ඔවුන් තරුණ වියට පැමිණෙන විටම පුද්ගලික මට්ටමින් වෛශ්‍යා වෘත්තියේ යෙදීමක් ලෙසයිඑමෙන්ම පුරුෂයන් කිසිවිටෙකත් සිය බිරියගේ කන්‍යාභාවය අපේක්ෂා නොකළ බවද ඔහු සඳහන් කරයිඑම යුගයේ තිබූ බටහිර සංස්කෘතිය විසින් අදටත් හික්මවනු ලබන අපි අදද එම ක්‍රියාවලිය දකින්නේ නොක්ස් එදා බැලූ දෘෂ්ටි කෝණයෙනිඑනමුත් බටහිර  සංස්කෘතිය මේ වනවිට මේ කරුණු සම්බන්ධයෙන් එවකට උඩරට තිබූ සංස්කෘතියට බොහෝ සෙයින් සමාන මට්ටමකට පරිවර්තනයවී ඇතඋත්ප්‍රාසය එයයි.

වර්ෂ 1815 උඩරට රාජ්‍යය බ්‍රිතාන්‍යයට යටත් වීමට ටික කලකට පෙර ලියවුනැයි සැලකෙන නීති නිඝණ්ඩුව නැමැති උඩරට නිතිය ගැන සඳහන් වන පොතට අනුව පුරුෂයාගේ හෝ භාර්යාවගේ හෝ කැමැත්තෙන් විවාහය අවසන් කළ හැකඑහිදී අගතියට පත් පාර්ශ්වයට යම් සහන තිබේදැනට බලපැවැත්වෙන උඩරට නීතිය යටතේ දෙදෙනාගේ කැමැත්තෙන් විවාහය අවසාන කළ හැකරටේ අනෙක් පෙදෙස් වල බලපැවැත්වෙන රෝම ලන්දේසි නීතිය යටතේ නිශ්චිත කාරනා තුනක් යටතේ හැර දෙදෙනාගේ කැමැත්තෙන් වුවත් විවාහය අවසන් කළ නොහැකමේ වන විට බටහිර රටවල දික්කසාද නීති 1815ට පෙර උඩරට පැවති නීතියට බොහෝ සෙයින් සමාන වනසේ වෙනස් වී ඇතඋත්ප්‍රාසය එයයි.

අප ජිවත් වන්නේ කාන්තාවලිංගිකත්වය සහ විවාහය පිළිබඳව අපේ උරුමය වූ ලිබරල් ස්වභාවය අහෝසි කරගත්අප මත බලයෙන් පටවන ලද එම කරුණු සම්බන්ධ ලිබරල් නොවන සංස්කෘතියක ජිවත් වෙමින් එය අපේ උරුමය යැයි සිතන සමාජයකයකාන්තා අයිතිවාසිකම් ගැන කථා කළ යුත්තේ මේ පසුබිම යටතේය.

කාන්තාවන්ට ඡන්ද බලය පළමුවෙන්ම ලැබුනේ ස්වීඩනයේ 1718-1772 යුගයේදීයශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තාවන්ට ඡන්ද බලය ලැබුනේ 1931 දී වන අතර ප්‍රංස කාන්තාවන්ට ඡන්ද බලය ලැබුනේ 1944 දීයයුරෝපයේ බොහෝ රටවල කාන්තාවන්ට ඒ වන විට ඡන්ද බලය ලැබී තිබුණි.

එක්සත් ජාතින් විසින් කාන්තාවන්ට කෙරෙන සියලුම ආකාරයේ වෙනස් කම් වලට එරෙහි සම්මුතිය සම්මත කර ගන්නා ලද්දේ 1979 දීයලෝකයේ බොහෝ රටවල් සිය ශක්ති ප්‍රමාණයෙන් එනම් සිය සංස්කෘතීන් විසින් ඉඩදෙන ප්‍රමාණයෙන් කාන්තාවන්ට කෙරෙන වෙනස්කම් වලට එරෙහි වෙමින් යතිසවුදි අරාබියේ විවාහ වන අවම වයස අවු. 18කිඑරට ළමා අයිතිවාසිකම් පිලිබඳ ජාත්‍යන්තර සම්මුතියට වර්ෂ 1996 දී අත්සන් කළ අතර   කාන්තාවන්ට කෙරෙන සියළුම ආකාරයේ වෙනස් කම් වලට එරෙහි සම්මුතියට වර්ෂ 2000 දී අත්සන් කරන ලදීඅපේ රටේ එය තවමත් එය සියළුම පුරවැසියන්ට අවු. 18 නොවේ.

එසේ අවම වයසක් අවශ්‍ය වන්නේ දරුවන්ට සිය ළමා කාලය ලබා දිය යුතු නිසායකාන්තාවන්ගේ කාර්යය දරුවන් වැදීමට සහ හැදීමට පමණක් සීමා නොවිය යුතු නිසායමෙරට එම වයස නීතිමය වශයෙන් සියළු පුරවැසියන්ට ලබා දීමට අප තවමත් අපොහොසත්ව ඇත.

මෙහි ඇති පළමු වගුවේ දක්වා ඇති නිර්ණායක 8ට අදාලව කාන්තාවන් සහ පුරුෂයන් අතර එක් එක් රටවල පවතින නීතිවල සාධනීය බව පිළිබඳව එක් එක් රටවලට ලකුණු දීමේ ක්‍රමයක් කාන්තාවව්‍යාපාර සහ නීතිය 2023  යන මාතෘකාව යටතේ ලෝක බැංකුව විසින් සපයා ඇතමේ පිලිබඳ වාර්තාවේ 2023 වර්ෂය සඳහා විවිධ රටවලට ලකුණු දී තිබේපළමු වගුවේ ශ්‍රී ලංකාව ලබාගත් ලකුණු දක්වා තිබේමෙම වාර්තාව පුරුෂ මූලික දෘෂ්ටි කෝණයකින් බැහැරව කාන්තාව දෙස සමාන පුරවැසියකු ලෙස බලන ලෙස අපට බලකර සිටී.

සියලු රටවල කරන ලද සමීක්ෂණයක් පදනම් වූ මේ වාර්තාවේ සියලු රටවල් අතරින් ලකුණු සියයෙන් සියයම ලබාගෙන නීතිමය වශයෙන් කාන්තාවන්ට සියලු රැකවරණය ලබා දෙන රටවල් ඇත්තේ 14 කිඒවා නම් බෙල්ජියමකැනඩාවඩෙන්මාර්කයප්‍රංසයග්‍රීසියඅයිස්ලන්තයලැට්වියාවලක්සම්බර්ග්පෘතුගාලයස්පාඤ්ඤයස්වීඩනයජර්මනිය සහ නෙදර්ලන්තය වේ.

මෙම වාර්තාවේ රටවල් 190ක් අතරින් ශ්‍රී ලංකාව සිටින්නේ 150 වන ස්ථානයේයලබාගෙන ඇති මුළු ලකුණු සියයෙන් 65.6 කිසවුදි අරාබිය 136 වන ස්ථානයේ සිටින අතර ලබාගෙන ඇති ලකුණු සංඛ්‍යාව සියයෙන් 71.3 කිමේ අනුව අප විසින් තව බොහෝ දුරක් ඉදිරියට යා යුතුව තිබේ.

මෙහි විවාහය පිළිබඳව ශ්‍රී ලංකාව ලකුණු සියයෙන් 100ක් ලබාගෙන ඇතඒ පිළිබඳව සැලකිලිමත් වී ඇත්තේ කාන්තාවට සිදුවන වෙනස් කම් පිලිබඳවයශ්‍රී ලංකාව අඩුවෙන්ම ලකුණු ලබා ගෙන ඇත්තේ දරුවන් ලැබීමෙන් පසු කාන්තාවන් රැකියාවේ නියුක්ත වීම පිලිබඳ නීති සම්බන්ධයෙනිමේවාට අදාලව සමීක්ෂණයට සහභාගී වූවන්ගෙන් අසන ලද ප්‍රශ්ණ දෙවන වගුවේ ඇත.

රජය විසින් කාන්තාවන් සවිබල ගැන්වීම සඳහා වන 2024 මාර්තු 7වන දින නිකුත් කරන ලද පනත් කෙටුම්පත සලකා බැලිය යුත්තේ මේ පසුබිම මතය.

පනතේ ප්‍රධාන කාර්යය වන්නේ කාන්තාවන් පිලිබඳ ජාතික කොමිෂන් සභාවක් පිහිටුවීමයිජාතික කොමිෂන් සභාව 7දෙනෙකු ගෙන් යුක්ත වන අතර එය පත්කරනු ලබන්නේ ව්‍යවස්ථා සභාවේ නිර්දේශ 5කින්ද පාර්ලිමේන්තුවේ මන්ත්‍රීවරියන් ගේ සංසදයෙන්  නිර්දේශ 2කින්ද සමන්විතව ජනාධිපතිවරයා විසිනි.

කාන්තා අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝණය වීමට එරෙහිව කටයුතු කිරීමට කොමිසමට බලය ඇති අතර කාන්තා අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව සමාජය දැනුවත් කිරීමද කොමිසමේ කාර්යයකිඑමෙන්ම කාන්තා අභිවෘද්ධය සහ සවිබල ගැන්වීම සඳහා වූ ජාතික ප්‍රතිපත්තියක කෙටුම් පතක් කොමිසම විසින් සකස් කළ යුතු අතර එය අමාත්‍ය මණ්ඩලය හරහා පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කළ යුතුය.

කොමිසමේ සේවයේ යෙදෙන්නන් පත් කිරීමේ බලය කොමිසම සතුවන අතර ඔවුන් ඉවත් කළ හැක්කේ පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත කරන ලද යෝජනාවක් මගිනිඒ සඳහා වන ක්‍රියා පටිපාටිය ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ හෝ අභියාචනාධිකරණ විනිසුරුවරයකු ඉවත්කිරීමේ පටිපාටියම විය යුතුයකොමිසමේ විධායක අධ්‍යක්ෂ වරයා අමාත්‍ය වරයාගේ නිර්දේශ මත ජනාධිපති විසින් පත් කළ යුතුය.

අවම වශයෙන් කොමිසමේ සභාපතිවරයා සහ සාමාජිකයන් තිදෙනෙකු පුර්ණ කාලීන විය යුතුයකාන්තාවන් සඳහා වූ ජාතික අරමුදල කොමිසම භාරයේ ඇති අතර පාර්ලිමේන්තුවෙන් කොමිසම සඳහා අනුමත්වන මුදල් ඇතුළු සියලු අරමුදල් එම ගිණුමට බැර විය යුතුයකොමිසමට එහි අතිරික්ත මුදල් ආයෝජනය කළ හැක.

කොමිෂන් සභාව ඉදිරියේ සාක්ෂි දෙන පුද්ගලයකුට අධිකරණය ඉදිරියේ සාක්ෂි දෙන්නෙකුට ලැබෙන රැකවරණයම ලැබේකොමිෂන් සභාව විසින් කිකුත් කරනු ලබන සෑම සිතාසියක්ම එහි සභාපතිවරයාගේ අත්සන යටතේ වියයුතුයකොමිෂන් සභාවේ අධිකාරයට එරෙහිව කරනු ලබන සෑම ක්‍රියාවක්ම ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ අධිකාරියට එරෙහිව කරන ලද්දක් සේ සලකනු ලැබේකාන්තා අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝණය සම්බන්ධයෙන් පළමු පැමිණිල්ල කළ යුත්තේ කොමිසමේ කාර්ය මණ්ඩල සාමාජිකයකු වන කාන්තා අයිතිවාසිකම් සඳහා වන පාර්ලිමේන්තු කොමසාරිස් ටයි.

මේ අනුව මෙම කොමිෂන් සභාව ඉතාමත් බලගතු එකකිරජයක් විසින් කළ යුතු වන්නේ මෙවැනි කාර්යයන්යනියාමනයන්යවෙනත් වචන වලින් කිවහොත් ආණ්ඩු කිරීමයමෙරට බොහෝ දෙනා සිතන පරිදි ව්‍යාපාර නොවේඑය පුද්ගලික අංශයේ කාර්යයකි.

Published in Colombo Telegraph on 4th April 2024 and on Samabima supplement in Anidda

https://www.colombotelegraph.com/index.php/harsha-gunasena-4-april-2024/

Print Friendly, PDF & Email

ශ්‍රී ලංකාවේ විනිමය අනුපාතය පහළ යන්නේ ඇයි

 හර්ෂ ගුණසේන –

හර්ෂ ගුණසේන

පසුගිය නොවැම්බර් 30 වන දින සිට ශ්‍රී ලංකා රුපියල ඇමරිකන් ඩොලරයට සාපේක්ෂව අධි ප්‍රමාණය වෙමින් තිබේනොවැම්බර් මස 30 වන දින ඩොලරයක මිල රුපියල් 329 ක් වූ අතර මාර්තු 21 වන දින එම අගය රුපියල් 304 කිමෙම කාලය තිස්සේ අගය අඩුවෙමින් පවතී ඩොලරය මාර්තු 21 වන දින තරමක් අගය වැඩි වන ස්වභාවයක් පෙන්නුම් කර තිබේශ්‍රී ලංකාව මෙම තත්ත්වය එනම් ඩොලරයේ අගය දිගින් දිගටම අඩුවීම අත්විඳින්නේ දෙවන වතාවටයි.

කාලාන්තරයක් මුළුල්ලේ ඩොලරයේ අගය රුපියල් වලින් අනුක්‍රමයෙන් වැඩිවියආර්ථික අර්බුදය සමයේ ඉතා කෙටි කලක් තුළ 2022 මාර්තු 7 සිට 2022 මැයි 13 වන විට ඩොලරයේ අගය රු.202 සිට රු. 369 දක්වා වැඩි වියඉතිහාසයේ පළමු වතාවට ඩොලරයේ අගය අඩුවීමට පටන්ගත්තේ 2023 පෙබරවාරි 26 සිට 2023 ජුනි 8 දක්වා රු. 364 රු.290 දක්වා අඩු වීමෙනිමෙය ආර්ථික අර්බුදය සමයේ විශාල අගයකට ඉහල නැගී ඩොලරය සමපේක්ෂණ ප්‍රවණතාවන් අඩුවී සාමාන්‍ය තත්ත්වයට පත්වීමේ  ප්‍රතිඵලයකි.

පවතින තත්ත්වය ආර්ථිකය හොඳ අතට හැරීමක් ලෙස විවිධ අර්ථකතන තිබේඑහි සත්‍යයක් තිබේමහ බැංකු වාර්තා අනුව 2023 වර්ෂය තුල ගෙවුම් ශේෂයේ ප්‍රධාන සංඝටකය වන ජංගම ගිණුමේ අතිරික්තයක් තිබේජංගම ගිණුම සමන්විත වන්නේ වෙළෙඳ ශේෂය එනම් ආනයන වියදම සහ අපනයන ආදායම අතර පරතරයවිදේශ ශ්‍රමිකයන් විසින් එවන ප්‍රේෂණ සහ සංචාරක ව්‍යාපාරයෙන් ලැබෙන ආදායම් වැනි සේවා අදායම් වලිනිමෙම කාලය තුළ සුපුරුදු පරිදි ආනයන වියදම අපනයන ආදායම ඉක්මවා ගිය අතර ඒ අනුව වෙළෙඳ ශේෂය හිඟයක් විය (එක්සත් ජනපද ඩොලර් බිලියන -4.9). නමුත් විදේශ ශ්‍රමිකයන් විසින් එවන ප්‍රේෂණ (ඩොලර් බිලියන 6) සහ සංචාරක ව්‍යාපාරය වැනි සේවා ආදායම් (ඩොලර් බිලියන 2.1) විශාල ලෙස වර්ධනය වූ බැවින් ජංගම ගිණුමේ අතිරික්තයක් පෙන්නුම් කිරීමට අප සමත් වී තිබේමෙම අතිරික්තය 1977 වර්ෂයට පසුව එන ජංගම ගිණුමේ එකම අතිරික්තයයිමුල්‍ය ගිණුමේ එතරම් ප්‍රගතියක් පෙන්නුම් නොකළ අතර ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ වාරික ණය සහ ආසියානු සංවර්ධන බැංකුවේ සහ ලෝක බැංකුවේ ණය ද ලැබී තිබේඑමෙන්ම කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළේ සහ ආණ්ඩුවේ සුරැකුම්පත් වල කෙරෙන විදෙස් ආයෝජනයන් හි ශුද්ධ ලැබීමක් 2023 වසර තුළ පෙන්නුම් කරයිමේවා ආර්ථිකය වර්ධනය වීමේ ධනාත්මක ලක්ෂණ වේඅනෙක් කාරණාව වන්නේ අනයනික භාණ්ඩ වල පරිභෝජනය රටේ පවතින තත්ත්වය අනුව අඩුවීමට ඇති ඉඩ ප්‍රස්තාවයිමෙය ආනයන වියදම අඩුවීමට හේතුවේ.

ප්‍රස්ථාරය – විනිමය අනුපාතික චලිතය – ඇමරිකානු ඩොලර් සඳහා රුපියල්

මුලාශ්‍රය: https://www.cbsl.gov.lk

මේ අනුව විදේශ මුදල් හෙවත් ඩොලර් පිටට යන ප්‍රමාණයට වඩා ලැබෙමින් තිබෙන බැවින් වෙළෙඳ පොළේ ඩොලර් අතිරික්තයක් තිබේමේ අනුව ඩොලරයක මිල අනුක්‍රමයෙන් අඩු වෙමින් යයිමහ බැංකුව මෙම අඩුවීමේ සීග්‍රතාව පාලනය කරනු වස් වෙළෙඳපොළෙන් රුපියල් වැයකර ඩොලර් මිලදී ගනිමින් සිටියිමේ අනුව 2023 වර්ෂය අවසානයේ මහ බැංකුව විදේශ සංචිත ඩොලර් බිලියන 4.4 ක් දක්වා වැඩි කරගෙන ඇතමේ තුළ වෙළෙඳ පොළෙන් ශුද්ධ ඩොලර් මිලදී ගැනුම් ඩොලර් බිලියන 1.7 කි.

විනිමය අනුපාතය පහළ යාමේ හේතුව එයයිනමුත් මෙය සමස්ත චිත්‍රය නොවේමක්නිසාද යත් දැනට ආනයන පාලනයක් තිබේවාහන වැනි සමහර දෑ ආනයනය කිරීමේ තහනමක් පවතීඑමෙන්ම අපනයනකරුවන් ඔවුන්ට ලැබෙන විදේශ මුදල් වහාම රුපියල් බවට පත්කිරීමේ මහා බැංකුව මගින් පනවන ලද නීතිය තවමත් වලංගුයතවමත් විදේශ ණය සම්පුර්ණයෙන් ගෙවීම ආරම්භ කර නැතඑබැවින් දැන් වෙළෙඳ පොළේ පවතින ඩොලර් අතිරික්තය ස්වභාවික නොවන අතර වෙළෙඳපොළේ සියළු සංඝටකයන් වෙළෙඳපොළට තවමත් ඇතුළත්ව නැතඑම සංඝටක සියල්ලම නැවතත් වෙළෙඳපොළට පැමිණි විට මේ පහළ යන විනිමය අනුපාතය නැවතත් ඉහල යාමට ඉඩ තිබේ.

ශ්‍රී ලංකාව පාරිභෝගික භාණ්ඩද අතරමැදි භාණ්ඩ ද ආයෝජන භාණ්ඩ ද ආනයනය කරන අතර විශේෂයෙන්ම පාරිභෝගික භාණ්ඩ වල මිල ඩොලරයේ අගය අඩුවූ ප්‍රමාණයට මිල අඩුවී නැතඅතරමැදි භාණ්ඩයක් වන තෙල් මිලද ඒ ප්‍රමාණයට අඩුවී නැතමේ දිනවල ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳ පොළේ තෙල් මිල තරමක් ඉහල යාම එයට හේතුවක් විය හැකඑමෙන්ම ජනවාරි සිට වැට් බද්ද වැඩි වීමද එක හේතුවකි.

මෙහි ඇති බරපතල කාරණය මෙයයිමේ අර්බුදයෙන් ගොඩ ඒමට නම් අප විසින් භාණ්ඩ සහ සේවා අපනයනය වැඩි කළ යුතුයඑනම් අපනයන ප්‍රවර්ධනය කළ යුතුයඅපනයනකරුවන් විදේශ වෙළෙඳ පොළ වලට භාණ්ඩ හෝ සේවා හෝ විකිණීමේදී ඒවායේ මිල තීරණය වන්නේ හුදු ඒවා නිපදවීමට වියදම් වන මුදල සහ ලාභ ආන්තිකය මත පමණක් නොව ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳ පොළේ අපහේ තරඟකරුවන් ඉදිරිපත් කරන මිල ගණන් ද මතයඅපගේ තරඟ කරුවන් වන්නේ ඉන්දියාවතායිලන්තයබංග්ලාදේශයවියට්නාමයඉන්දුනීසියාව වැනි රටවල්යඑම රටවල විනිමය අනුපාතය අපගේ මෙන් අනුක්‍රමයෙන් අඩුවන තත්ත්වයක් නොමැති බැවින් ජාත්‍යන්තර මිල ගණන් ඉහල යන තත්ත්වයක් නොමැත.

පොලි අනුපාතද පහත වැටී තිබේඑමෙන්ම දැන් උද්ධමනය ඉතාම අඩු අගයක් ගත්තත් අධි උද්ධමනය යුගයේ වැඩිවූ දේශීය මිල ගණන් වල අඩුවීමත් දක්නට නොමැතවැඩිවූ VATබද්ද නිසා භාණ්ඩ මිල තවත් වැඩිවී ඇත. VAT ලියාපදිංචි ආයතන වලින් මිලදී ගන්නේ නම් අපනයන ව්‍යාපාරිකයන්ට VAT බද්ද වියදමක් නොවේඑය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුවෙන් ආපසු ගෙවන ලෙස ඉල්ලා සිටිය හැකි බැවිනි.

මේ තත්ත්වය තුළ යම් හෙයකින් ඩොලරයේ අගය රු.280 වැනි මට්ටමකට පැමිණිය හොත් සියලු අපනයන ව්‍යාපාර පාඩු ලබන තත්ත්වයකට පැමිණිය හැක.

2022 වසරේ එක්වරම රුපියල අව ප්‍රමාණ වූ විට එනම් ඩොලරයක රුපියල් අගය 360 දක්වා වැඩිවූ යුගයේ අපනයන ව්‍යාපාරිකයන් විදේශ විනිමය ලාභ ලැබූහඑවකට තිබුණ දැඩි උද්ධමනය හමුවේ සහ ඉහල පොලි අනුපාත යටතේ දේශීය පිරිවැය ඉහල යාමට එය සහනයක් වියපසුව මෙම තත්ත්වය ලිහිල් වූ විට 2023 ජුනි මාසයේදී ඩොලරය රු.290දක්වා අඩුවියඑය ඉතාම කෙටි කලකින් රු. 309 දක්වා ඉහල නැංගේය.

සංචාරක ව්‍යාපාරයේ පිරිවැටුම වැඩි සංචාරකයන් පිරිසක් පැමිණීම නිසා අනුක්‍රමයෙන් ඉහලයන තත්ත්වයක් තිබුනත් ඩොලරයේ අගය අඩුවීම නිසා ඔවුන්ගේ ලාභ අන්තිකයේ අඩුවීමක් තිබේවිදේශ ප්‍රේෂණ එවන්නන්ටද ලැබෙන්නේ අඩු රුපියල් ප්‍රමාණයකි.

මෙම ක්ෂේත්‍රයට අවධානය යොමු කල යුත්තේ අප රට වැටී ඇති තත්ත්වයෙන් දීර්ඝ කාලීනව ගොඩ ගැනීම සඳහා කළ යුතු ප්‍රශස්තම ප්‍රතිකර්මය සංචාරක ව්‍යාපාරය වැනි සේවා ඇතුළු  අපනයන වර්ධනය කිරීමයිඑබැවින් ඩොලරයට ගෙවන රුපියල් ප්‍රමාණය රුපියල overvalue වන මට්ටමට වඩා ඉහළින් තිබෙන්නේ නම් ප්‍රශස්තය.

මෙම තත්ත්වය රටේ සමස්ත නිෂ්පාදනය වැඩිවූ තත්ත්වයක් තුළ ඇති වන්නේ නම් එය ස්වාභාවිකයනමුත් මෙම තත්ත්වය එනම් ඩොලරයට ගෙවන රුපියල් ප්‍රමාණය අඩු වීම හෙවත් රුපියලේ අගය වැඩිවීම තාවකාලික තත්ත්වයකිඉදිරියේදී ආනයන තවදුරටත් ලිහිල් වී මුළු ණය ගෙවන තත්ත්වයට පත්වූ විට මේ තත්ත්වය එනම් ඩොලරයට ගෙවන රුපියලේ අගය නැවත වැඩිවිය හැක.

මෙම කාරණය එනම් වර්තමානයේ ඇති ආර්ථිකය යථා තත්ත්වයට පත්වෙමින් තිබෙන ස්වභාවය මායාවක් බවත් එය නැවතත් අගාධයට වැටෙන බවත් කියැවෙන කථා හුදු ප්‍රලාපයන්යඑසේ විය හැක්කේ අප වැරදි ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති අනුගමනය කළහොත් පමණිසංචාරක ව්‍යාපාරයේ වර්ධනය සහ විදේශ ප්‍රේෂණ වැඩිවීම යථාර්තයකිඒවා අනාගතයේදී අඩු වැඩි විය හැකනමුත් ඒවා ඇස්බැන්දුම් නොවේසංචාරක ව්‍යාපාරය සඳහා ආණ්ඩුව විශාල බරක් තබා ක්‍රියාකරනු පෙනෙන්නට තිබේරටේ නිෂ්පාදනය නැංවීමට වඩා කෙටි කාලීනව මෙය ක්‍රියාත්මක කළ හැකි දෙයකි.

ආර්ථික කළමනාකරණය යනු තුලනය කිරීමේ හෙවත් balancing වැඩකිකිසි ප්‍රතිපත්තියක අන්තයට ගිය නොහැක.

Published in Colombo Telegraph on 21st march 2024

https://www.colombotelegraph.com/index.php/harsha-gunasena-21-march-2024/